Regel 8
Vertel de waarheid, of lieg in ieder geval niet
Mini-samenvatting
Liegen is verkeerd. Dit horen we vaak, maar waarom? Peterson formuleert zorgvuldig een antwoord. Als we liegen gaan we ervan uit dat we weten hoe die leugen uitpakt én dat de waarheid spreken ondraaglijk zou zijn. Beide zijn volgens hem onjuist.
We weten niet voldoende om de consequenties van onze leugens te overzien. Kleine persoonlijke leugens hebben (soms) grote gevolgen, voor het individu en de maatschappij. Een maatschappij waarin individuen zwak zijn, niet staan voor de waarheid, maar het conflict vermijden, wordt tiranniek. Auswitzsch en de Gulach waren het resultaat van kleine leugens van jan en alleman, aldus Peterson.
Dus, lieg niet. Waag de sprong en spreek de waarheid. Je kent de consequenties niet, maar het is het beste wat je kunt proberen om uit de kluwen van de tirannie te blijven.
Peterson begint met een bekentenis. Vroeger loog hij voortdurend:
Ik had allerlei redenen om dat te doen: ik wilde discussies winnen, status veroveren, indruk maken op mensen en krijgen wat ik wilde. Ik gebruikte de taal om de wereld te beliegen en bedriegen, zodat ik kreeg wat volgens mij nodig was. Maar ik was een oplichter.
Hij ging goed opletten en merkte dat wanneer hij oneerlijk was hij dit lichamelijk voelde. Of hij nou actief iets zei dat onwaar was of passief bleef wanneer hij iets zou moeten zeggen, hij voelde dat hij oneerlijk bezig bent.
Daarna vertelt hij drie anekdotes waarin hij geconfronteerd werd met het onbekende en dreigende. De derde is het heftigste. Zijn huurbaas, een stomdronken ex-leider van de motorclub net uit de gevangenis, stond voor zijn deur om zijn magnetron te verkopen.
Wat moest hij doen? Eerder kocht hij al het een en ander van hem toen hij in zulke staat voor zijn deur verscheen. Dat voelde echter verkeerd, zwak, voor zowel hem als de huurbaas die in zijn nuchtere periodes wilde stoppen met drinken:
Wat zeg je tegen een zwaar bezopen, potentieel gewelddadige ex-leider van een motorbende wanneer hij om twee uur ’s nachts voor je deur staat en je in gebrekkig Engels zijn magnetron wil verkopen? Deze vraag was nog moeilijker dan de vragen van de opgenomen patiënt of de paranoïde sadist. Maar het antwoord bleef hetzelfde: de waarheid zeggen. Maar dan moet je verdomme wel weten wat de waarheid is.
Hij vertelde de dronken huurbaas dat hij geen interesse had om zijn magnetron te kopen, omdat hij eerder had gezegd dat hij wilde stoppen met drinken. Het zou niet goed voor hem zijn als hij in die staat geld kreeg. Ook erkende hij dat zijn vrouw zenuwachtig werd van de dronken bezoekjes.
Na vijftien seconden staren, waarin Petersons oprechtheid werd getest, droop de huisbaas af. Vanaf dat moment verbeterde hun relatie.
Waarom deze anekdote? Ter introductie van het volgende punt: volgens Peterson is liegen niet iets kleins, maar iets met extreem grote gevolgen, zowel op het persoonlijke – voor jou en de ander – als het maatschappelijke niveau.
De gemakkelijkste weg kiezen of de waarheid vertellen, dat zijn niet alleen twee verschillende opties. Het zijn verschillende levenspaden. Het zijn twee totaal verschillende bestaanswijzen.
Kanttekening: Kants moordenaar
De Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804) kwam via een andere wijze op dezelfde conclusie: je mag nooit liegen.
Heel kort: Volgens Kant is een handeling alleen moreel toegestaan als je tegelijkertijd kan willen dat het een universele wet wordt. Kun je willen dat iedereen zou liegen? Nee. In een wereld waarin iedereen zou liegen zou de waarheid niet meer bestaan. In zo’n wereld wordt liegen ook onmogelijk, omdat niemandmeer zou luisteren naar wat je zegt. Dus, liegen is niet te universaliseren, en daarom onder alle omstandigheden verboden.
Als tegenvoorbeeld wordt vaak een variant op het volgende scenario geschetst. Stel, Onschuldige Otto rent langs je huis en zegt dat hij vlucht voor Moordenaar Mattheus en zich thuis gaat verstoppen. Moordenaar Mattheus komt bij je langs en vraagt waar Onschuldige Otto is. Hij rent al de juiste richting op, dus je vermoedt dat als je niets doet dat hij Onschuldige Otto zal vinden. Wat moet je doen? Intuïtief denk je misschien: liegen.
Hoe reageert Kant? Je moet de waarheid spreken. Waarom? We kennen de consequenties niet van onze leugen. Misschien heeft Onschuldige Otto zijn huis al verlaten en jaag je Moordenaar Mattheus met je leugen per ongeluk de goede kant op. Algemener, we kennen nooit de consequenties van onze leugen, we kunnen niet weten dat goede resultaten volgen.
Hoe zou Peterson reageren?
Naar mijn weten heeft hij de casus van Kants moordenaar nooit besproken. Zoals uit de rest van het hoofdstuk zal blijken vermoed ik dat hij zou instemmen met Kants antwoord. De andere kant op wijzen is niet het juiste antwoord. Wij kennen de consequenties van deze leugen niet. Dat wel denken, dat je met je leugen de wereld exact naar je hand kan zetten, is zelfoverschatting.
Bovendien is er nog een ander antwoord mogelijk op Kants moordenaar. ‘Daar is Onschuldige Otto,’ is niet de enige eerlijke mogelijkheid. Minstens zo eerlijk is het volgende antwoord, vergelijkbaarhoe Peterson reageerde op de dronken buurman: ‘Ik heb geen zin om je te helpen. Wat jij van plan bent vind ik moreel verkeerd en ik weiger daaraan mee te werken.’
Wat zijn de consequenties van deze uitspraak? Dat weet je niet, zou Peterson beargumenteren, maar het kan je nog verbazen hoe krachtig de waarheid kan inwerken, ook op degenen die op de grens van waanzin lijken te verkeren.
Over de leugen
We kunnen volgens Peterson proberen de wereld te manipuleren met onze leugens:
Het is de specialiteit van gewetenloze marketeers, verkopers, adverteerders, rasversierders, door slogans bezeten utopisten en psychopaten. Het is het soort taaltje dat mensen aanslaan als ze willen proberen anderen te beïnvloeden en manipuleren. Het is wat studenten doen als ze een essay schrijven om de prof te behagen, in plaats van hun eigen ideeën te poneren en te verklaren. Het is wat iedereen doet als hij iets wil en besluit zichzelf te verloochenen om anderen te behagen en te vleien.
Zo leven noemt Peterson in navolging van de Oostenrijkse psycho-analyticus Alfred Adler leven met ‘levensleugens’. Deze pogingen de werkelijkheid met leugens te manipuleren tot een van tevoren bepaald resultaat, steunt op twee vooronderstellingen.
- De huidige kennis is voldoende ‘om te bepalen wat, tot ver in de toekomst, ongetwijfeld goed is.’
- De werkelijkheid zou ondraaglijk zijn ‘als ze aan zichzelf zou worden overgelaten.’
Beide vooronderstellingen zijn volgens Peterson uiterst problematisch. De eerste omdat je je kunt vergissen. Misschien breng je je met je leugens naar een wereld die je niet wilt. De tweede omdat het ervan uit gaat dat de toekomst zonder leugen ondraaglijk is én dat deze toekomst ‘succesvol gemanipuleerd en vervormd kan worden.’ Dit is zelfoverschatting en arrogantie, aldus Peterson.
Maatschappelijk niveau
Zulke levensleugens zien we volgens Peterson zowel op individueel als maatschappelijk niveau. Op maatschappelijk niveau zijn het de fundamentalisten, de ideologen, die denken dat ze de complete wereld begrijpen – hoe het in elkaar zit en hoe het zou moeten zijn – en deze met hun leugens kunnen manipuleren. Zij reduceren de complexiteit van de wereld tot slechts één enkel axioma:
de regering is slecht, immigratie is slecht, kapitalisme is slecht, patriarchaat is slecht. Vervolgens filteren ze en camoufleren ze hun ervaringen en beweren nog bekrompener dat alles kan worden verklaard met dat axioma. Narcisten die ze zijn, geloven ze dat achter al dat slechte getheoretiseer de toestand in de wereld verbeterd kan worden, als zij het maar voor het zeggen hadden.
Persoonlijk niveau
Op persoonlijk niveau zien we de levensleugen veelal in vermijding. Een veel gemaakt onderscheid wordt gemaakt tussen actieve en passieve zondes. Actief is wanneer je iets doet waarvan je weet dat het verkeerd is. Een passieve zonde wanneer je iets laat gebeuren dat je had kunnen tegenhouden. Veelal menen we dat het eerste, de actieve zonde, erger is. Peterson betwijfelt dat. Dingen laten gebeuren, het vermijden van conflict en opstaan voor de waarheidricht misschien nog veel meer schade aan.
Hij geeft de volgende beschrijving van iemand die leeft met vermijding:
Neem iemand die beweert dat alles in haar leven goed is. Ze vermijdt conflicten, glimlacht en doet wat haar gevraagd wordt. Ze vindt een niche en verstopt zich daarin. Ze twijfelt niet aan de overheid, brengt haar eigen ideeën niet naar voren en klaagt niet als ze benadeeld wordt. Ze streeft naar onzichtbaarheid, als een vis midden in een wervelende school. Maar er knaagt een geheim aan haar hart. Ze lijdt, omdat het leven een lijdensweg is. Ze leeft eenzaam, geïsoleerd en doelloos. Maarhaar gehoorzaamheid en zelfverloochening verjagen alle betekenis uit haar leven. Ze is niets meer geworden dan een slaaf, een werktuig dat anderen naar hun goeddunken kunnen gebruiken. Ze krijgt niet wat ze wil of nodig heeft, omdat ze zich nooit uitspreekt. Er is dus niets van waarde in haar bestaan om de zorgen in haar leven te compenseren. En daar wordt ze ziek van.
Dit niet uitspreken van de waarheid verlamt. Het maakt je kleiner en kleiner en het moeilijker en moeilijker om wel een keer de waarheid te zeggen. Iedere keer dat je je niet uitspreekt maak je het voor de volgende keer lastiger.
Wat moeten we dan wel doen? De waarheid zeggen. Opstaan tegen onrecht, zoals we al vaker hoorden in het boek:
Als je nee zegt tegen je baas of je vrouw of je moeder als het gezegd moet worden, dan transformeer je jezelf in iemand die nee kán zeggen wanneer het gezegd moet worden. Als je echter ja zegt wanneer er nee moet worden gezegd, dan transformeer je jezelf in iemand die alleen ja kan zeggen, zelfs wanneer het duidelijk tijd is om nee te zeggen.
Van het persoonlijke naar het maatschappelijke
En waarom is dit op kunnen staan tegen onrecht – ‘nee’ kunnen zeggen; de waarheid spreken – zo uitzonderlijk belangrijk volgens Peterson? Wat mij betreft is dit een van zijn meest interessante punten: omdat het individuele direct verbonden is met het maatschappelijke.
Wat je zelf ziet van een leugen wanneer je die uitvoert (en de meeste leugens worden uitgevoerd in plaats van verteld) is heel weinig van wat er in feite gebeurt. Een leugen is verbonden met al het andere. Dat heeft hetzelfde effect op de wereld als één drupje rioolwater in een magnum champagne. Je moet het je voorstellen als iets wat leeft en groeit.
Als de leugens groot genoeg zijn, is de hele wereld verziekt. Maar als je goed kijkt, zie je dat de grootste leugens zijn samengesteld uit kleinere leugens, en die bestaan weer uit nog kleinere leugens, dus bij de allerkleinste leugentjes begint de grote leugen.
Totalitaire systemen ontstaan dus omdat individuen het laten gebeuren! Zij zeggen geen ‘nee,’ maar vermijden het conflict:
Als je je ooit afvraagt hoe volkomen normale, fatsoenlijke mensen ooit de afschuwelijke dingen kunnen doen die kampwachten in de goelag deden, dan weet je dat je het antwoord hebt. Tegen de tijd dat er serieus ‘nee’ moest worden gezegd, was er niemand meer die het kon zeggen.
Het alternatief: de waarheid
Peterson is de laatste die zou zeggen dat onze huidige samenleving perfect is. Volgens hem verkeert cultuur altijd in een ‘halfdode toestand’. We hebben een boel wijsheid en instituties overgeërfd. Deze moeten we enerzijds waarderen en niet gedachteloos overboord kwakken. Anderzijds moeten we beseffen dat ze zijn ontstaan in een andere tijd en daarmee altijd dood:
Dat is slechts het gevolg van het verstrijken van de tijd, en de verandering die dat verstrijken onvermijdelijk meebrengt. Maar het is ook een feit dat de cultuur en haar wijsheid ook nog eens kwetsbaar zijn voor corruptie, voor vrijwillige, moedwillige blindheid en mefistofelische kuiperijen. Op die manier wordt het onvermijdelijke functionele verval van de instituties die onze voorouders ons hebben geschonken, versneld door ons wangedrag – door het missen van ons doel – in het heden.
Dat is waarom zijn boek uiteindelijk een psychologisch en niet een politiek boek is. Het is een pleidooi om het individu te versterken. Zij moeten ‘nee’ leren zeggen – de waarheid spreken:
Het is onze verantwoordelijkheid om moedig onder ogen te zien wat zich voor ons aandient en ervan te leren, zelfs als het afschuwelijk lijkt, zelfs als het gruwelijke van die aanblik onze bewustheid beschadigt en ons half verblindt. Het daadwerkelijke zien is met name belangrijk wanneer het datgene uitdaagt wat wij weten en vertrouwen, en ons verontrust en destabiliseert. Het daadwerkelijke zien informeert het individu en moderniseert de staat.
Om die reden zei Nietzsche dat de waarde van een mens bepaald wordt door de hoeveelheid waarheid die hij kan verdragen. Je bent absoluut niet alleen datgene wat je weet. Je bent ook datgene wat je had kunnen weten als je het had gewild. Daarom moet je nooit datgene wat je zou kunnen zijn opofferen voor wat je bent. Je moet nooit je betere, innerlijke zelf opgeven voor de zekerheid die je al hebt, en al helemaal niet wanneer je een glimp hebt opgevangen, een onweerlegbare glimp, van iets wat daarachter ligt.
Mijn experiment: leren de waarheid te spreken
Ik heb mij voorgenomen om vanaf publicatie van dit artikel dertig dagen lang zo min mogelijk te liegen en mij bewust te zijn van de leugens die ik wel uitoefen – tegen anderen en mezelf. Iedere avond schrijf ik ze op en reflecteer ik op het proces. Ik ben benieuwd wat dit met mij gaat doen.
Daarmee waag ik een sprong, aldus Peterson: garanties heb je niet. De waarheid spreken gaat uit van de gok dat dat voor mij de beste houding zal zijn in de werkelijkheid. Ook al geeft Peterson argumenten en anekdotisch bewijs voor de kracht van de waarheid, van tevoren kan ik niet weten of het voor mij ook goed zal uitpakken:
Het welslagen van een goed voorbeeld kan altijd worden toegewezen aan goed geluk. En dus moet je je eigen individuele leven op het spel zetten om daarachter te komen.
Ik waag de sprong. Dertig dagen de waarheid spreken en de leugens die er tussendoor glippen opschrijven. Zodat ik ze herken en het de dag erop een beetje beter kan doen. Doe je mee?
Kanttekening: Wanneer is iets een leugen?
Voor ik dit hoofdstuk las zou ik een leugen als volgt definiëren: Persoon S liegt dan en slechts dan als hij of zij P beweert tegen persoon V, wetende dat bewering P onwaar is. Bijvoorbeeld, Sander (S) beweert dat Ajax in het seizoen 2016-2017 kampioen van Nederland werd (P) tegen Victor (V), wetende dat het onwaar is dat Ajax in het seizoen 2016-2017 kampioen van Nederland werd, dus hij liegt.
Petersons begrip van een leugen is een stuk breder. Volgens hem vertellen we niet alleen leugens, we voeren ze ook vaak uit. Als we dit ineen definitie zouden gieten krijgen we het volgende: Persoon S liegt dan en slechts dan als hij of zij bewust een overtuiging (P) waarvan hij of zij denkt dat deze onjuist is (dus -P), in stand houdt of verspreidt.
Bijvoorbeeld, marketeer Marit (S) werkt mee aan een persbericht voor Marlboro waarin staat dat er nieuw bewijs is gevonden dat sigaretten niet leiden tot longkanker (P), terwijl ze denkt dat dit een foutieve interpretatie is van het wetenschappelijke onderzoek (-P) waar ze naar refereren. Dus, ze liegt.
Of, Sovjetinwoner Soris (S) werd uit sociale en politieke druk lid van de communistische partij (P), waarvan hij de ideeën onjuist vond (-P). Volgens deze nieuwe definitie loog hij.
En hoe herken je deze leugens bij jezelf? Wat je moet doen is volgens Peterson opletten op een lichamelijk gevoel:
Als je goed let op wat je doet en zegt, leer je een toestand van innerlijke verdeeldheid en zwakheid herkennen, telkens wanneer je je misdraagt en verspreekt. Dat is een belichaamd gevoel, geen gedachte. Ik ervaar een intern gevoel van wegzinken en verdeeldheid in plaats van stevigheid en kracht telkens wanneer ik onvoorzichtig ben met mijn woorden en daden. Het lijkt zich af te spelen in mijn solar plexis, waar zich een grote zenuwknoop bevindt. Ik heb geleerd te erkennen, als ik een leugen vertelde, door te letten op dat gevoel van wegzinken en verdeeldheid, dat er sprake was van een leugen. Het duurde vaak heel lang voordat ik achter het bedrog kwam. Soms zei ik woorden louter voor de schone schijn. Soms probeerde ik mijn eigen regelrechte onwetendheid over het besproken onderwerp te verbergen. Soms gebruikte ik de woorden van anderen om de verantwoordelijkheid van het zelf denken te ontlopen.
Opletten dus, luisteren naar de wijsheid van het lichaam.
Nog een keer. Waarom niet liegen?
Peterson herformuleert op het einde nog eenmaal zijn pleidooi tegen de leugen. Het werkt niet. Je komt er niet mee weg. Je kunt de gevolgen niet overzien, ook al denk je van wel en ga je daarmee het bestaan zelf wantrouwen en bedriegen:
Daarna volgt de arrogantie en het superioriteitsgevoel dat onvermijdelijk samengaat met het succesvol vertellen van leugens (hypothetisch succesvol, en dat is een van de grootste gevaren: iedereen laat zich blijkbaar voor de gek houden en dus is iedereen dom, behalve ik. Iedereen is dom en wordt voor de gek gehouden, door mij, en dus kan ik straffeloos doen wat ik wil.). Uiteindelijk volgt de conclusie: ‘Het Bestaan zelf is ontvankelijk voor mijn gemanipuleer. En daarom verdient het geen respect.
Het gevolg? De hel op aarde. Nogmaals, de hel is voor hem een concrete plaats die wij kunnen realiseren als we ons verkeerd gedragen. Dus, spreek de waarheid:
Als je leven niet is wat het zou kunnen zijn, probeer dan de waarheid te spreken. Als je je wanhopig vastklampt aan een ideologie of zwelgt in nihilisme, probeer dan de waarheid te spreken. Als je je zwak en afgewezen, wanhopig en verward voelt, probeer dan de waarheid te spreken. In het Paradijs spreekt iedereen de waarheid. Daarom is dat het Paradijs.
Vertel de waarheid, of lieg in elk geval niet.
Ik ga het proberen.
28 reacties
Hallo Floris,
Gaan we de samen vetting van regel 12 nog mee maken.
Het voelt een beetje als het niet af is?
Beste Floris,
Dank voor deze heldere boekbespreking. Het boek van Peterson nodigt uit om vaker in terug te bladeren en daar helpt jouw stuk heel erg bij. Ik kwam via via op jouw site terecht, mooi werk! Ik ben overigens druk bezig om de samengestelde boekenlijst van Jordan Peterson te verslinden.
Ik ben benieuwd naar je ervaringen van je persoonlijke challenge om 30 dagen niet te liegen.
Succes met alles!
Mooie readersguide!
Ik wacht met spanning op zijn nieuwe boek.
Het mooie van Peterson is dat hij jonge mannen weer hun ware zelf laat vinden en zijn, zonder afkeer van mannelijkheid (iets dat je momenteel veel ziet in de maatschappij).
Recentelijk werd hij door een Nederlandse ‘deskundige’ weggezet als die neofascistische professor, waarmee hij primair Peterson zwaar tekort deed, maar ook het begrip fascisme een nieuwe betekenisloze lading gaf. Het is schokkend om te lezen hoezeer Peterson NIET wordt begrepen en verkeerd geïnterpreteerd door woke links.
Waar ik persoonlijk moeite mee heb is zijn christelijke insteek, maar ik ben dan ook een antitheist.
Maar nogmaals; mooie bespreking.
Nadenkertje:
https://www.emancipator.nl/ruben-hordijk-hoe-jordan-peterson-met-zijn-zelfhulpboodschap-giftige-mannelijkheid-stimuleert/
Bedankt! Wat een plezier om te lezen! Een echte hulp om naast het boek te lezen.
regel 5 XD
Prachtige samenvatting en een heerlijke verwoording van de implicaties van Peterson. Ik ben nu zelf aan het boek bezig.
Wat ik zelf graag doe is na ieder stuk te hebben gelezen, wat zelfreflectie toe te passen. Dit bied mij extra duidelijkheid over de regels. Om diezelfde reden heb ik ook een kijkje genomen naar deze samenvatting.
Bedankt hiervoor!
Toffe content en toffe samenvatting. Iedere keer na een hoofdstuk (of als ik een stuk of hoofdstuk van 12 rules for life las) bekeek ik je samenvatting om te kijken of ik het goed heb begrepen en de juiste dingen eruit heb gehaald of dat er nog ergens verborgen schatten liggen.
Thanks hiervoor!!
Groet,
Jop
Dank je, Jop! Fijn dat je er wat aan hebt!
@ idioot: Dankjewel.
Fantastisch werk om dit zo helder samen te vatten. Wacht vol ongeduld op het vervolg. : )
Zaterdag regel 9! Beloofd.
Hallo,
Heb je ook samenvatting van het laatste 4 regels?
Groetjes Feresh
Hoi Feresh,
Ik ben nu bezig met regel 9. De rest gaat nog wel even duren. Je kan je op de nieuwsbrief abonneren en dan krijg je te horen wanneer ze verschenen zijn.
Groeten,
Floris
Ik wil niet zeuren, maar is er al wat voortgang in gekomen?
Nee, verder dan een draft van hoofdstuk 10 ben ik niet gekomen. Momenteel hebben andere zaken prioriteit, waaronder mijn roman, Youtube-kanaal en scriptie (ik volg heel braaf mijn opgestelde hiërarchie van doelen, dank Peterson). Wellicht dat ik in september verder ga.
Sinds het beruchte interview door Cathy Newman op Channel 4 (gotcha !) volg ik Jordan Peterson op twitter en heb al vele van zijn lectures op Youtube gezien.
Zijn boek 12 rules for life gekocht en daarna toch ook nog de Nederlandse versie om het beter te kunnen doorgronden en begrijpen. Zelfs dat vind ik soms lastig.
Daarom heel veel dank en complimenten Floris voor je heldere toelichting en persoonlijke kanttekeningen. Ik vind het zeer waardevol !
Dag Hella, graag gedaan en bedankt voor je reactie!
Volgens mij is Free Speech niet identiek aan vrijheid van meningsuiting. Daaronder kun je allerlei uitingen vatten, ook ondoordachte, schelden enz..
Free Speech bij Jordan is bedoeld als een middel om steeds aan zaken te mogen twijfelen. Het recht dat je hebt om chaos in je leven te mogen en te moeten onderzoeken. Daarbij wordt het zoekkader altijd bepaald door de 12 leefregels en het recht om als individu door het leven te gaan. Het is vanuit deze opvatting dat hij op zeer beargumenteerde wijst op de rechtse en linkse ideologieën die het individu dwingen om in hun denkkaders te denken.
Veelzeggend is dat een SP kamerlid serieus meent dat Jordan voor het sharia huwelijk is. Ik geniet van de bijdragen van Floris. Ik had eerst het Engelse boek.
Bedankt voor je reactie. Peterson begrijpt grotendeels free speech zoals John Stuart Mill dat deed. Hij noemt zichzelf ook een classical liberal, verwijzende naar de traditie van Mill. Het gaat dus inderdaad om het ultieme recht aan overtuigingen te blijven twijfelen, niet om zomaar alles te kunnen roepen. Het moet gaan om het vinden van waarheid. Zie voor Mills opvattingen over dit onderwerp het volgende artikel van mijn hand: https://deidioot.nl/john-stuart-mill-belang-vrijheid-meningsuiting/
Net 2 video’s van Jordan Peterson gedownload als MP3 om te luister/wandelen in het bos. Nog even snel Pierre Capel’s “Het Emotionele DNA” besteld toen ik als aanbeveling de 12 regels kreeg.
Heel blij met je review en de link naar dit blog. Gelijk geabonneerd op je nieuwsbrief.
Vol blije dankbaarheid nu aan de wandel. Stukje later als gepland, maar het is de vertraging meer dan waard. Dank je wel!
Beste Diny,
bedankt voor je leuke berichtje. Ik luister zelf graag zijn college’s tijdens het afwassen. Het is heerlijk hoe we tegenwoordig lichamelijke activiteit kunnen combineren met het luisteren naar denkers.
Veel wandelplezier!
Floris
Hoofdstuk drie was voor mij een zinvolle reflectie op waar mijn leven naar toe gaat. Al mijn vrienden zijn unieke mensen die allen op hun eigen manier absoluut aanbevelenswaardig zijn, maar keer ik de geest van het hoofdstuk binnenstebuiten, dan rijst de vraag of dat voor mij ook geldt en vooral zal blijven gelden. Ik heb er veel aan gehad.
Dat Peterson in termen van uitersten spreekt is mijns inziens noodzakelijk om zijn punt duidelijk te maken, het aanbrengen van nuance is aan de lezer en vergt aanpassing aan zijn praktijk. Jij buit dit in je slotoverpeinzing perfect uit. Ga zo door, vriend.
Bedankt, M. Ik ga zo door.
Zijn sociale constructies volgens Peterson dan niet inherent aan de natuur? Of ziet hij deze dan als fundamenteel andere dingen? Hij lijkt met het voorbeeld met de kreeft het eerste te impliceren..
Sociale ordeningen komen inderdaad grotendeels voort uit de natuur, het zijn dus volgens hem niet louter sociale constructen. Als het alleen sociale constructen zouden zijn, zouden het slechts afspraken zijn. En denk je dat kreeften met elkaar afspreken dat een zich volvreet en de ander crepeert van de honger? Nee. Volgens hem gaan sociale ordes veel dieper dan dat. Ze hebben o.a. hele diepe biologische oorzaken.
Weliswaar een bevestiging van hoe ik de wereld reeds zag, maar wel een erg mooie verdieping en praktische invulling daarvan. Ik heb het boek besteld.
Lekker, vriend.