Regel 6
Zorg dat je huis op orde is voordat je kritiek spuit op de wereld
Mini-samenvatting
In dit hoofdstuk bespreekt Peterson het probleem van het lijden. Sommigen concluderen daarom dat hun eigen leven niet de moeite waard is geleefd te worden en overwegen zelfmoord.
Anderen gaan nog een stap verder: geen enkel leven is de moeite waard om geleefd te worden, het bestaan zelf is slecht. Schoolschutters zijn een voorbeeld van mensen met zulke gedachten. Ze gaan over tot extreem geweld.
Het lijden hoeft echter niet altijd tot zulk wraakzuchtig pessimisme te leiden. Ja, het leven is (groten)deels lijden, maar je kunt ook een andere weg bewandelen. Je kunt inzien dat jij ook nog genoeg steken laat vallen, dat je eerst je eigen zooi op kunt ruimen voordat je zaken buiten je de schuld geven van je ellende.
Dus, zorg dat je huis op orde is voordat je kritiek spuit op de wereld.
Het leven is niet de moeite waard geleefd te worden
Mijn situatie was afschuwelijk. Ik wist dat ik niets anders kon vinden op het gebied van de rationele wetenschap dan een ontkenning van het leven, en in het geloof vond ik niets anders dan een ontkenning van de rede, en dat was zelfs nog onmogelijker dan een ontkenning van het leven. Uit de rationele wetenschap volgde dat het leven kwaadaardig is, en dat de mensen dat weten. Ze hoeven niet te leven, maar toch hebben ze geleefd en leven ze nog steeds, zoals ik ook leef, ook al weet ik al heel lang dat het leven betekenisloos en kwaadaardig is.
Niemand minder dat de Russische schrijver Leo Tolstoj schreef deze woorden, hier aangehaald door Peterson. Tolstoj analyseerde het leven en concludeerde dat het niet de moeite waard was om geleefd te worden, dat het beter was om niet te bestaan.
Op deze conclusie zijn volgens Tolstoj slechts vier reacties mogelijk.
- Je kunt je terugtrekken en ontkennen dat het leven lijden is.
- Je kunt je overgeven aan hedonistisch vermaak, de pleziertjes van de dag.
- Je kunt accepteren dat het beter is dood te zijn dan levend, maar er niets mee doen. Dat is de weg van de lafaard.
- Je kunt handelen op basis van je conclusie:
Alleen uitzonderlijk sterke en logisch en consequent denkende mensen handelen op deze manier. Nadat ze zich bewust zijn van de stupiditeit van de grap die met ons wordt uitgehaald, en inzien dat de zegeningen van de doden veel groter zijn dan die van de levenden en dat het beter is om niet te bestaan, treden ze handelend op en maken een einde aan die stupide grap; en ze gebruiken daar alle mogelijke middelen voor: een touw om de nek, water, een mes in het hart, een trein.
De zelfmoord, dat is het enige logische en rationele antwoord op het lijden, aldus Tolstoj. Zo, dat is lekker binnenkomen, maar het wordt nog erger.
(Het leven is niet de moeite waard geleefd te worden)^2
De mensheid is niet de moeite waard om voor te vechten, alleen om dood te schieten. Geef de Aarde terug aan de dieren. Die hebben er veel meer recht op dan wij. Niets heeft nog iets te betekenen.
Dit schreef een van de twee Columbine killers in zijn dagboek, hier door Peterson geciteerd, voordat hij samen met de andere schutter twaalf onschuldige mensen op een school doodschoot.
Ik schrijf dan wel ‘onschuldig’, maar jongens als de Columbine killers menen dat hun slachtoffers volledig schuldig zijn. Peterson hierover:
Mensen die dat soort dingen denken, zien het Bestaan zelf als onrechtvaardig en hardvochtig op het corrupte af, en zien vooral het Menselijke Bestaan als verachtelijk. Ze hebben zichzelf benoemd tot de ultieme scherprechters van de werkelijkheid en concluderen dat die niet deugt.
Daarmee is de toon voor dit hoofdstuk gezet. Het gaat over mensen die uit hun eigen lijden concluderen dat de wereld beter af is zonder mensen. Zij menen dat ieders leven slecht is, en zou moeten eindigen.
Ze geven het meest pessimistisch mogelijke antwoord op de alom terugkerende existentiële vraag: is het leven de moeite waard om geleefd te worden? Ze antwoorden volmondig ‘nee’ en trekken daaruit hun tragische conclusies en nemen wraak op het Bestaan.
Kanttekening: hoe onpersoonlijk is die wraak?
Peterson lijkt het persoonlijke aspect van de schoolschutters te negeren.
In een zekere zin is hun wraak inderdaad onpersoonlijk. Ze knallen iedereen overhoop. Hun wraak is in ieder geval niet op slechts enkele, vervelende individuen gericht.
Echter, het feit dat ze naar hun eigen school terugkeren is juist een teken van het persoonlijke van hun wraak. Hun eigen school heeft voor hen het meeste betekenis. Dat is voor hen de ultieme plek van ellende en daarom de ultieme plek voor hun wraak.
Ik meen dus dat we niet kunnen concluderen dat ze alleen maar uit zijn op onpersoonlijke wraak op het Bestaan (met een hoofdletter, a la Peterson), maar dat die wraak vaak ook persoonlijk is en doelgericht.
Waarom lijden we?
Het leven is deels lijden, aldus Peterson. Dit leidt keer op keer tot die ene vraag:
Een gelovig man kan wanhopig zijn gebalde vuist schudden vanwege de kennelijke oneerlijkheid en blindheid van God. Ook Christus zelf voelde zich verlaten aan het kruis, althans zo gaat het verhaal. Een meer agnostische of atheïstische persoon kan het noodlot de schuld geven, of bitter mijmeren over de wreedheid van het toeval. Weer een ander kan in zichzelf verscheurd zijn en op zoek gaan naar de zwaktes in zijn karakter die ten grondslag liggen aan zijn lijden en crisis. Dit zijn allemaal variaties op een thema. De naam van het doelwit verandert, maar de onderliggende psychologie blijft hetzelfde. Waarom? Waarom is er zo veel lijden en wreedheid?
Een mogelijk antwoord is omdat het Bestaan zelf slecht is. Dit is het antwoord van de schoolschutters op hun lijden.
Lang niet iedereen komt echter tot conclusie. “Er zijn mensen die een afschuwelijk verleden achter zich hebben en in plaats van kwaad goed doen, hoewel zoiets bovenmenselijk lijkt.” Hij geeft voorbeelden van mensen die in hun jeugd jarenlang misbruikt en mishandeld zijn, maar die ondanks al die onvoorstelbare narigheid hun weg naar boven hebben gevonden.
Ellende, hetzij fysiek of intellectueel, hoeft helemaal niet te leiden tot nihilisme (dat wil zeggen, het radicaal verwerpen van waarde, betekenis en begeerlijkheid). Dergelijke ellende laat altijd een scala aan interpretaties toe.
Aldus Friedrich Nietzsche, hier geciteerd door Peterson om het punt duidelijk te maken dat ellende en narigheid niet hoeft te leiden tot nihilisme, en daarmee wraak.
Kanttekening: het nihilisme
Peterson lijkt hier te beweren dat degenen die wraak nemen nihilistisch zijn. Dit lijkt mij onjuist. Een nihilistisch iemand, iemand zonder enige waarden, zou nooit de moeite nemen wraak te nemen, maar langzaam als een kaars uitdoven in bed.
Volgens mij kennen schoolschutters wel degelijk waarden en betekenis aan het leven. Ze menen dat ze onrechtvaardig worden behandeld, dat het leven zelf onrechtvaardig is. Om dat oordeel te kunnen vellen moeten ze een sterk idee hebben over wat wel rechtvaardig is.
Ze halen zelfs dodelijk véél betekenis uit hun eigen morele oordeel: ‘de wereld voldoet niet aan mijn morele standaarden en moet daarom boeten.’
Nihilisten zou ik ze daarom niet willen noemen. Extreme pessimisten, daarentegen wel. Ze menen dat er geen enkele hoop meer is… En dat is een krachtig, maar desastreus, waardeoordeel.
Dezelfde ellende op een hoger niveau
Behalve individuen die lijden, overkomt soms hele groepen ellende. Zo werd New Orleans een aantal jaar geleden getroffen door Katrina.
Maar, vraagt Peterson zich af, was dit wel volledig een natuurramp?
Toen de orkaan toesloeg in New Orleans en de stad verzwolgen werd door de golven, was dat toen een natuurramp? De Nederlanders bouwen dijken tegen de ergste storm in tienduizend jaar. Als New Orleans dat voorbeeld had gevolgd, dan zou er geen tragedie hebben plaatsgevonden. Het is niet zo dat men van niets wist. De Flood Control Act van 1965 verplichtte tot het verbeteren van de dijken die Lake Pontchartrain moesten tegenhouden. Die verbeteringen hadden in 1978 klaar moeten zijn. Veertig jaar later was nog maar 60 procent van de werkzaamheden klaar. Moedwillige blindheid en corruptie verwoestten de stad.
Een orkaan is een daad van God. Maar nalatigheid bij de voorbereiding – terwijl de noodzaak voor die voorbereiding alom bekend is – dat is een zonde. Dat is verzuim om te doen wat gedaan moet worden. En het loon dat de zonde geeft, is de dood (Rom. 6:23).
Kanttekening: daad van God?
Wat mij betreft is ‘daad van God’ onnodig religieus taalgebruik. Hij bedoelt met God niet een persoonlijke geest die de mensheid straft.
Toch is ‘God’ hier niet door Peterson onwillekeurig gekozen. Alhoewel er geen persoonlijke God is die mensheid straft voor hun wandaden, worden we op een bepaalde manier wel gestraft voor ons gedrag. Geld dat in de dijken had kunnen worden geïnvesteerd werd verkwanseld, met zware overstromingen tot gevolg. Slecht gedrag leidde tot al die doden.
Ik hekel vooral het woord God omdat ‘de straf’ niet doelgericht is, voor een groot deel is het toeval dat het ze overkwam. Het had er ook niet kunnen stormen… Met ‘God’ klinkt het alsof ze bewust gestraft werden. Alsof iemand ervoor koos om ze straffen voor hun wangedrag.
Zo simpel is het niet. Soms kom je met corruptie weg. Soms niet, en dan spoelen de lijken door straten. Vandaar dat ik liever heb dat hij ‘een daad van de natuur’ had geschreven.
Zorg dat je je leven op orde krijgt
Peterson benadrukt dat je niet uniek bent als je lijdt. Wij zijn beperkte wezens en het leven zit vol tragedie. Als je echter merkt dat je erdoor gecorrumpeerd raakt, dien je te reflecteren op je eigen bestaan:
Begin klein. Heb je ten volle gebruikgemaakt van de mogelijkheden die je geboden zijn? Werk je hard aan je carrière, of zelfs aan je baan, of laat je je belemmeren en klein krijgen door verbittering en rancune? Heb je vrede gesticht met je broer? Behandel je je partner en je kinderen met waardigheid en respect? Heb je gewoonten die je gezondheid en welzijn ondermijnen? Kwijt je je echt van al je verantwoordelijkheden? Heb je tegen je vrienden en je gezinsleden gezegd wat je moet zeggen? Zijn er dingen die je zou kunnen doen waarvan je weet dat je ze kunt doen, waardoor je directe omgeving erop vooruitgaat?
Heb je je leven op orde?
Als het antwoord nee is, probeer dit dan eens: Hou onmiddellijk op met datgene waarvan je weet dat het verkeerd is. Begin daar vandaag nog mee.
Net als in eerdere regels benadrukt Peterson het kleine dat je wel kunt verbeteren. Je kunt niet ineens je leven perfect maken, maar wel kleine zaken op orde maken. Als je dit iedere dag doet stapelen deze kleinste winsten zich bij elkaar op.
Het is te makkelijk naar anderen te wijzen voor je eigen lijden. Daarop stelt Peterson dat je eerst moet kijken of je zelf wel alles eraan gedaan hebt om het leven beter te maken:
Geef de schuld niet aan het kapitalisme, aan radicaal links of de onrechtvaardigheid van je vijanden.
[…]Als je geen vrede kunt stichten in je eigen huishouden, hoe durf je dan een hele stad te besturen?
Hier komt voor het eerst de regel zelf terug. Het is te makkelijk de ander van alles te verwijten, terwijl jijzelf genoeg fout doet. Fix dat eerst.
Kanttekening: creëert Peterson zelf nieuwe slachtoffers?
Meerdere malen heb ik gelezen dat Peterson inspeelt op het slachtoffergevoel van jonge mannen. Zij zouden lijden onder het feminisme/cultuurmarxisme/etc. Ik denk dat deze kritiek hoogstens voor een klein deel terecht is.
Peterson benadrukt constant in het boek dat het begint bij zelf verantwoordelijkheid nemen over je eigen zooi voordat je verwijten maakt naar anderen. Dat doet hij ook in dit hoofdstuk. Volgens mij is dat precies de boodschap die veel mensen aanspreekt. Het is namelijk een hoopvolle. Als je hard werkt, eerlijk bent, heb je een grotere kans dat het lijden minder wordt.
Misschien zal je herstelde ziel dan haar bestaan beschouwen als een groot goed, als iets wat te prijzen is, zelfs in het licht van je eigen kwetsbaarheid. Misschien word je dan een steeds sterkere kracht voor de vrede en voor alles wat goed is.
Misschien zie je dan in dat als alle mensen dit deden in hun eigen leven, de wereld niet langer een kwaadaardig oord zou zijn. Daarna, en met voortdurende inzet, is de wereld niet langer een tragisch oord. Wie weet hoe het bestaan eruitziet als we allemaal zouden besluiten het beste na te streven. Wie weet wat voor eeuwige hemels er gevestigd kunnen worden door onze geest, die gezuiverd is door de waarheid en naar de hemel gericht, hier op deze gevallen aarde.
Zorg dat je huis op orde is voordat je kritiek spuit op de wereld.
28 reacties
Hallo Floris,
Gaan we de samen vetting van regel 12 nog mee maken.
Het voelt een beetje als het niet af is?
Beste Floris,
Dank voor deze heldere boekbespreking. Het boek van Peterson nodigt uit om vaker in terug te bladeren en daar helpt jouw stuk heel erg bij. Ik kwam via via op jouw site terecht, mooi werk! Ik ben overigens druk bezig om de samengestelde boekenlijst van Jordan Peterson te verslinden.
Ik ben benieuwd naar je ervaringen van je persoonlijke challenge om 30 dagen niet te liegen.
Succes met alles!
Mooie readersguide!
Ik wacht met spanning op zijn nieuwe boek.
Het mooie van Peterson is dat hij jonge mannen weer hun ware zelf laat vinden en zijn, zonder afkeer van mannelijkheid (iets dat je momenteel veel ziet in de maatschappij).
Recentelijk werd hij door een Nederlandse ‘deskundige’ weggezet als die neofascistische professor, waarmee hij primair Peterson zwaar tekort deed, maar ook het begrip fascisme een nieuwe betekenisloze lading gaf. Het is schokkend om te lezen hoezeer Peterson NIET wordt begrepen en verkeerd geïnterpreteerd door woke links.
Waar ik persoonlijk moeite mee heb is zijn christelijke insteek, maar ik ben dan ook een antitheist.
Maar nogmaals; mooie bespreking.
Nadenkertje:
https://www.emancipator.nl/ruben-hordijk-hoe-jordan-peterson-met-zijn-zelfhulpboodschap-giftige-mannelijkheid-stimuleert/
Bedankt! Wat een plezier om te lezen! Een echte hulp om naast het boek te lezen.
regel 5 XD
Prachtige samenvatting en een heerlijke verwoording van de implicaties van Peterson. Ik ben nu zelf aan het boek bezig.
Wat ik zelf graag doe is na ieder stuk te hebben gelezen, wat zelfreflectie toe te passen. Dit bied mij extra duidelijkheid over de regels. Om diezelfde reden heb ik ook een kijkje genomen naar deze samenvatting.
Bedankt hiervoor!
Toffe content en toffe samenvatting. Iedere keer na een hoofdstuk (of als ik een stuk of hoofdstuk van 12 rules for life las) bekeek ik je samenvatting om te kijken of ik het goed heb begrepen en de juiste dingen eruit heb gehaald of dat er nog ergens verborgen schatten liggen.
Thanks hiervoor!!
Groet,
Jop
Dank je, Jop! Fijn dat je er wat aan hebt!
@ idioot: Dankjewel.
Fantastisch werk om dit zo helder samen te vatten. Wacht vol ongeduld op het vervolg. : )
Zaterdag regel 9! Beloofd.
Hallo,
Heb je ook samenvatting van het laatste 4 regels?
Groetjes Feresh
Hoi Feresh,
Ik ben nu bezig met regel 9. De rest gaat nog wel even duren. Je kan je op de nieuwsbrief abonneren en dan krijg je te horen wanneer ze verschenen zijn.
Groeten,
Floris
Ik wil niet zeuren, maar is er al wat voortgang in gekomen?
Nee, verder dan een draft van hoofdstuk 10 ben ik niet gekomen. Momenteel hebben andere zaken prioriteit, waaronder mijn roman, Youtube-kanaal en scriptie (ik volg heel braaf mijn opgestelde hiërarchie van doelen, dank Peterson). Wellicht dat ik in september verder ga.
Sinds het beruchte interview door Cathy Newman op Channel 4 (gotcha !) volg ik Jordan Peterson op twitter en heb al vele van zijn lectures op Youtube gezien.
Zijn boek 12 rules for life gekocht en daarna toch ook nog de Nederlandse versie om het beter te kunnen doorgronden en begrijpen. Zelfs dat vind ik soms lastig.
Daarom heel veel dank en complimenten Floris voor je heldere toelichting en persoonlijke kanttekeningen. Ik vind het zeer waardevol !
Dag Hella, graag gedaan en bedankt voor je reactie!
Volgens mij is Free Speech niet identiek aan vrijheid van meningsuiting. Daaronder kun je allerlei uitingen vatten, ook ondoordachte, schelden enz..
Free Speech bij Jordan is bedoeld als een middel om steeds aan zaken te mogen twijfelen. Het recht dat je hebt om chaos in je leven te mogen en te moeten onderzoeken. Daarbij wordt het zoekkader altijd bepaald door de 12 leefregels en het recht om als individu door het leven te gaan. Het is vanuit deze opvatting dat hij op zeer beargumenteerde wijst op de rechtse en linkse ideologieën die het individu dwingen om in hun denkkaders te denken.
Veelzeggend is dat een SP kamerlid serieus meent dat Jordan voor het sharia huwelijk is. Ik geniet van de bijdragen van Floris. Ik had eerst het Engelse boek.
Bedankt voor je reactie. Peterson begrijpt grotendeels free speech zoals John Stuart Mill dat deed. Hij noemt zichzelf ook een classical liberal, verwijzende naar de traditie van Mill. Het gaat dus inderdaad om het ultieme recht aan overtuigingen te blijven twijfelen, niet om zomaar alles te kunnen roepen. Het moet gaan om het vinden van waarheid. Zie voor Mills opvattingen over dit onderwerp het volgende artikel van mijn hand: https://deidioot.nl/john-stuart-mill-belang-vrijheid-meningsuiting/
Net 2 video’s van Jordan Peterson gedownload als MP3 om te luister/wandelen in het bos. Nog even snel Pierre Capel’s “Het Emotionele DNA” besteld toen ik als aanbeveling de 12 regels kreeg.
Heel blij met je review en de link naar dit blog. Gelijk geabonneerd op je nieuwsbrief.
Vol blije dankbaarheid nu aan de wandel. Stukje later als gepland, maar het is de vertraging meer dan waard. Dank je wel!
Beste Diny,
bedankt voor je leuke berichtje. Ik luister zelf graag zijn college’s tijdens het afwassen. Het is heerlijk hoe we tegenwoordig lichamelijke activiteit kunnen combineren met het luisteren naar denkers.
Veel wandelplezier!
Floris
Hoofdstuk drie was voor mij een zinvolle reflectie op waar mijn leven naar toe gaat. Al mijn vrienden zijn unieke mensen die allen op hun eigen manier absoluut aanbevelenswaardig zijn, maar keer ik de geest van het hoofdstuk binnenstebuiten, dan rijst de vraag of dat voor mij ook geldt en vooral zal blijven gelden. Ik heb er veel aan gehad.
Dat Peterson in termen van uitersten spreekt is mijns inziens noodzakelijk om zijn punt duidelijk te maken, het aanbrengen van nuance is aan de lezer en vergt aanpassing aan zijn praktijk. Jij buit dit in je slotoverpeinzing perfect uit. Ga zo door, vriend.
Bedankt, M. Ik ga zo door.
Zijn sociale constructies volgens Peterson dan niet inherent aan de natuur? Of ziet hij deze dan als fundamenteel andere dingen? Hij lijkt met het voorbeeld met de kreeft het eerste te impliceren..
Sociale ordeningen komen inderdaad grotendeels voort uit de natuur, het zijn dus volgens hem niet louter sociale constructen. Als het alleen sociale constructen zouden zijn, zouden het slechts afspraken zijn. En denk je dat kreeften met elkaar afspreken dat een zich volvreet en de ander crepeert van de honger? Nee. Volgens hem gaan sociale ordes veel dieper dan dat. Ze hebben o.a. hele diepe biologische oorzaken.
Weliswaar een bevestiging van hoe ik de wereld reeds zag, maar wel een erg mooie verdieping en praktische invulling daarvan. Ik heb het boek besteld.
Lekker, vriend.