Regel 5
Laat je kinderen nooit iets doen waardoor je de pest aan ze krijgt
Mini-samenvatting
Volgens Peterson worden sommige ouders geterroriseerd door hun kinderen. Dit komt omdat die ouders moeite hebben met ‘nee’ zeggen.
Waarom? Omdat ze denken dat iedere vorm van discipline slecht is voor hun kind.
Peterson is het hier pertinent mee oneens. Een kind wordt niet als een volledig goed wezen geboren dat maar vrij gelaten moet worden. Het moet leren waar zijn of haar grenzen liggen. De taak van de ouder is om duidelijk te maken wat niet oké is.
Alleen op die manier krijgen jij en de wereld geen hekel aan je kind, maar wordt het er een die sociaalvaardig is en meekan in de wereld. Dat is je primaire taak als ouder: je kind zo opvoeden dat anderen hem of haar graag in de buurt hebben.
Verpeste kinderen
Sommige ouders durven geen ‘nee’ te zeggen. Het resultaat? Een onuitstaanbaar kind waar je niet mee kunt praten.
Volgens Peterson lijkt dit vaker bij jongetjes te gebeuren. Zij worden soms door hun moeders geen strobreed in de weg gelegd:
Dergelijke vrouwen protesteren luidruchtig tegen elk bevel van een volwassen man, maar staan onmiddellijk op om een boterham met pindakaas te maken als hun zoontje dat onder het videogamen van hen eist. De toekomstige partners van dergelijke jongens hebben alle reden om de pest te hebben aan hun schoonmoeder. Respect voor vrouwen? Dat is iets voor andere jongens en andere mannen, niet voor hun lieve zoontjes.
Waarom worden zonen vaker voorgetrokken? Peterson wijst op een mogelijke psychologisch-evolutionaire verklaring: een succesvolle zoon kan zich vele malen vaker voortplanten dan een dochter:
Dus vanuit een diep biologisch perspectief zijn er redenen om aan te nemen dat ouders voldoende voorkeur geven aan zonen om vrouwelijke foetussen uit te schakelen, hoewel ik hiermee geen directe causaliteit wil aantonen, noch suggereren dat er geen andere, meer cultureel bepaalde redenen zijn.
Kanttekening: wat een gekke verklaring
Zulke evolutionaire verklaringen zijn verdacht. Peterson wil geen ‘directe causaliteit’ aantonen, noch culturele factoren ontkennen. Toch lijkt hij met het noemen van psychologisch-evolutionaire verklaring te suggereren dat het een goede verklaring is, er zijn immers ‘redenen om het aan te nemen.’ Welke? Dat zegt hij niet.
Wat kunnen we dus met deze psychologisch-evolutionaire verklaring? Niet zoveel. Voor mij blijft het een just-so-story. Het zou mogelijk een rol kunnen spelen in waarom moeders hun zoon voortrekken. Mogelijk ook niet. Dat is het. Je kunt honderden van dit soort evolutionaire verhalen bedenken met dezelfde disclaimer.
Waarom zijn die kinderen zo naar?
Wat moeten we denken van kinderen die niet luisteren en het hun ouders moeilijk maken? Volgens Peterson hebben sommigen de naïeve illusie van het kind als een puur, ongeschreven blad, dat volledig wordt verpest door zijn of haar omgeving.
Dat is volgens hem te simpel. Sommige zonen en dochters zijn uitzonderlijk moeilijk en zijn al op jonge leeftijd in staat misbruik te maken van hun omgeving.
Als je aanneemt dat kinderen als onbeschreven blad geboren worden en verwoest worden door de maatschappij, dan lijkt het een aanlokkelijk idee om die maatschappij revolutionair te willen veranderen. Volgens Peterson is dat een slecht idee. Onze gezinsvorm is een product van een enorm lange, deels sociale, evolutie. We weten niet precies waarom het zo goed werkt. Maar het revolutionair veranderen zal hoogstwaarschijnlijk negatieve gevolgen hebben voor het kind.
Ten voorbeeld refereert hij aan veranderingen van de echtscheidingswetgeving:
Was het bijvoorbeeld zo’n goed idee om in de jaren zestig van de vorige eeuw de echtscheidingswetgeving zo drastisch te liberaliseren? Het is mij niet duidelijk of de kinderen wier leven werd gedestabiliseerd door de hypothetische vrijheid die deze poging tot liberalisering introduceerde, het daarmee eens zullen zijn.
Kanttekening: eigenaardig taalgebruik
Wederom is Peterson heel subtiel met zijn taalgebruik. Strikt genomen bevraagt hij alleen de wenselijkheid van de verandering in de echtscheidingswetgeving. ‘Het is hem niet duidelijk’ of het daardoor beter is geworden. Hij lijkt te willen zeggen dat het niet beter is geworden.
Hij beweert dat echter niet. Als je aan hem vraagt:
‘Dus jij vindt de liberalisatie van de echtscheidingswetgeving een slecht idee?’
Zal hij zeggen: ‘nee, dat beweer ik niet.’
En dat klopt, hij zegt het niet. Doch lijkt hij wel de lezer die conclusie te laten trekken.
Dit soort trucs gebruikt hij vaker (zie ook zijn evolutionair-psychologische verhaal hierboven). Hij geeft dan strikt genomen geen argument, maar als lezer denk je van wel. Als je hem dan aanspreekt op het argument zal hij simpelweg zeggen dat hij het niet beweert. Heel sneaky, Peterson.
Worden we goed geboren en bederft de maatschappij ons?
Volgens Peterson komt het idee van het kind als puur, onbeschreven blad, verpest door de corrumperende maatschappij, van de Franse filosoof Jean-Jacques Rousseau. Volgens Rousseau worden mensen goed geboren en slecht gemaakt door de maatschappij.
Peterson gelooft daar weinig van. Ten eerste schuilt goed en kwaad in iedereen. Ten tweede worden mensen naargelang ze ouder worden “aardiger, gewetensvoller en emotioneel stabieler”. De ergste pesterijen komen, algemeen gesproken, voor onder kinderen. En wie werkelijk denkt dat kinderen, als ze maar met rust gelaten worden, alleen maar lief voor elkaar zijn, moet maar eens Lord of the flies lezen van William Golding.
Een filmpje van mij over Lord of the flies
Als verdere aanwijzing dat de destructieve vermogens van de mens niet louter uit maatschappelijke krachten voortkomen, verwijst Peterson naar chimpansees. Zij leven als ‘nobele wilden’, maar voeren ook oorlogen en zijn in staat tot gruwelijkheden als het opeten van hun verslagen tegenstander.
En voor degene die nog steeds niet overtuigd is: er is voldoende bewijs dat in primitievere samenlevingen (de o zo nobele wilden die Rousseau idealiseerde) veel hogere moordcijfers waren en zijn, dan in die van ons.
Opsommend, kinderen worden niet volledig goed geboren en verpest door de maatschappij. Een kind dient niet volledig vrij te worden gelaten.
Ze zijn noch goed, noch kwaad, maar bezitten een capaciteit voor geweld en chaos die mits onbeteugeld tot een kleine dictator leidt. Ze zijn gebaat bij discipline:
Consequente correcties van dat soort gedrag maken het kind duidelijk waar de grenzen van acceptabele agressie liggen. De afwezigheid daarvan verhoogt alleen maar de nieuwsgierigheid, en dus gaat het kind slaan, bijten en schoppen als het agressief en dominant is, totdat iemand zegt waar de grens ligt. Hoe hard kan ik mama slaan? Totdat ze bezwaar maakt. Daarom is vroeg corrigeren beter dan laat (als het gewenste resultaat van de ouder is niet geslagen te worden). Corrigeren leert het kind ook inzien dat anderen slaan een suboptimale sociale strategie is. Zonder dat corrigeren zal geen enkel kind het moeilijke proces ondergaan van het regisseren en reguleren van zijn impulsen, zodat die impulsen conflictloos kunnen samengaan binnen de psyche van het kind en in de grote buitenwereld. Maar het is geen gemakkelijke opgave om een geest te regisseren.
Ha Peterson, heb je misschien een voorbeeld?
Peterson geeft twee aardige anekdotes over hoe hij zijn lastige zoon (die niet wilde eten) en een peuter die bij hun kwam logeren (die altijd uit bed kroop en niet terug wilde voor hij een film van Elmo te zien kreeg) disciplineerde. Die laatste brak meteen in huilen uit.
Veel ouders maken volgens Peterson de fout te denken dat als een kind huilt deze altijd honger heeft of verdrietig is. Dat klopt niet:
Boosheid is de meest voorkomende reden dat ze huilen. Zorgvuldige analyse van de spierpatronen bij huilende kinderen bevestigt dit. Woedehuilen ziet er anders uit dan angst- of verdriethuilen. Het klinkt ook anders en kan met enige aandacht van elkaar worden onderscheiden. Woedehuilen is vaak een daad van dominantie, en moet als zodanig behandeld worden.
Dit wetende hield Peterson vol in zijn strijd met het huilende kind. En hij won.
Wellicht denk je dat dit allemaal wel heel strijdlustig en lullig klinkt. Maar wat anders? Een tweejarig kind belonen voor zijn wangedrag?
Maar je kind oefenen in niet-slapen, en hem dan ook nog belonen met de avonturen van zo’n enge pop. Dát is pas wreed. Ieder zijn ding.
Discipline en straf
Discipline en straf. Die woorden klinken eng en associëren we wellicht eerder met een moordenaar dan met het omgaan met je kind. Met positieve beloningen kan je ver komen, maar soms dien je als ouder volgens Peterson duidelijk aan te geven wat niet oké is.
Het is van belang dat direct te doen bij datgene wat je als ouder stoort, anders zal je de frustratie meenemen en op een later, irrelevant moment uiten. Daar heeft je kind niets aan:
Ouders die weigeren de verantwoordelijkheid te nemen voor het disciplineren van hun kinderen, denken dat ze gewoon het conflict kunnen vermijden dat noodzakelijk is voor een goede opvoeding van hun kinderen. Ze willen niet de boeman zijn (op korte termijn), maar kunnen kinderen ook niet redden of beschermen tegen angsten en pijn. Integendeel: de kritische en onverschillige buitenwereld zal hen trakteren op conflicten en straffen die veel groter en ingrijpender zijn dan wat een alerte ouder zou hebben aangericht. Je kunt je kinderen disciplineren of je kunt die verantwoordelijkheid overlaten aan de botte, kritische en onverschillige buitenwereld; en de motivatie voor die laatste beslissing mag nooit verward worden met liefde.
Je kinderen discipline meegeven is niet hetzelfde als je autoritair en totalitair gedragen. Een kind weet vaak niet wat goed voor hem is op lange termijn en dient dat nog te leren. Dat is de taak van de ouder. En dat kan niet zonder disciplinering. De vraag is dan: hoeveel disciplinering, en hoe? Je wilt ook geen tiran zijn over je kinderen.
Peterson introduceert het principe van minimale noodzakelijke dwang. Als ouder is het je taak een minimaal aan regels op te stellen zodat je kind zich leert te gedragen. Wat betekent dat? Dat jij blij bent als het kind in de buurt is en anderen ook.
Ten tweede dien je die regels met minimale dwang af te dwingen:
Wat is het minst noodzakelijke geweld? Dat moet proefondervindelijk worden vastgesteld, te beginnen met de kleinst mogelijke interventie. Sommige kinderen verstenen bij een boze blik. Een ander zal pas ophouden na een bevel. Sommigen hebben een klein tikje op hun kinderhand nodig.
Kanttekening: Je slaat toch geen kinderen?’
Dit lijkt mij totaal niet wenselijk. Kleine opmerking: ik heb geen kinderen.
Hier heeft Peterson direct een antwoord op:
Allereerst is ‘slaan’ bepaald geen subtiel woord waarmee de disciplinaire actie van een effectieve ouder wordt omschreven. Als ‘slaan’ nauwkeurig de hele breedte van fysiek geweld omvat, dan zou er geen verschil bestaan tussen regendruppels en atoombommen.
[…]
Als je je kind van twee een tikje geeft nadat hij de baby op zijn hoofd heeft geslagen met een stuk hout, dan zal hij het verband snappen, en op zijn minst minder bereid zijn haar in het vervolg nog eens te slaan. Dat lijkt een bevredigend resultaat. Hij zal zeker niet concluderen dat hij haar best vaker mag slaan, na die tik van zijn moeder. Hij is niet dom. Hij is gewoon jaloers, impulsief en allesbehalve subtiel. En hoe moet je zijn jongere zusje anders beschermen? Als je ineffectief disciplineert, dan delft de baby het onderspit.
Toch blijft mijn vraag staan. Is het niet werkelijk mogelijk om een kind te disciplineren zonder fysieke straf? Ik denk aan een alternatief als een kind in de hoek zetten.
Volgens Peterson is er niet veel verschil als we kijken naar wat er gebeurt in de hersenen. Een kind in de hoek zetten voelt wellicht humaner, voor ons, maar voor het kind verschilt het alleen in gradatie van straf, maar is het niet fundamenteel van andere aard.
Het grote voordeel van een kind in de hoek zetten ten op zichte van slaan lijkt mij dat de kans veel minder klein is dat je ‘per ongeluk’ te veel geweld gebruikt.
Volgens Peterson is een corrigerende tik dan ook geen alternatief voor een kind de hoek in sturen, maar een maatregel voor als het eerste niet werkt:
Als je kind het soort vastberaden schelm is dat gewoon lachend wegloopt wanneer het op de trap wordt gezet of naar zijn kamer gestuurd, dan moet er misschien fysieke beperking worden toegevoegd aan ‘het strafbankje’. Je kunt een kind voorzichtig maar stevig vastpakken bij zijn bovenarmen, totdat het ophoudt met kronkelen en naar je luistert. Als dat niet lukt, dan moet hij of zij misschien over de knie. Voor een kind dat op spectaculaire wijze de grenzen overschrijdt, kan een klap op zijn achterste duidelijk maken dat het de verantwoordelijke volwassene menens is.
Niet vergeten: waarom al dit disciplineren?
Al dit gepraat over discipline en straf doet ons haast vergeten dat kinderen ontzettend lief en fijn kunnen zijn. Volgens Peterson is dit juist de reden om ze te disciplineren en waar nodig streng op te treden.
Je voornaamste taak als ouder is het opvoeden van een goed gesocialiseerd kind. De wereld ligt aan zijn of haar voeten, omdat anderen het kind ook zullen mogen. Ze zullen hem of haar uitnodigen voor verjaardagsfeestjes, etc.
Iets belangrijkers kan je voor je kind niet doen dan dit: zorgen dat hij of zij zich zo gedraagt dat anderen hem of haar ook mogen. En om dat te bereiken mag je best een beetje streng zijn.
28 reacties
Hallo Floris,
Gaan we de samen vetting van regel 12 nog mee maken.
Het voelt een beetje als het niet af is?
Beste Floris,
Dank voor deze heldere boekbespreking. Het boek van Peterson nodigt uit om vaker in terug te bladeren en daar helpt jouw stuk heel erg bij. Ik kwam via via op jouw site terecht, mooi werk! Ik ben overigens druk bezig om de samengestelde boekenlijst van Jordan Peterson te verslinden.
Ik ben benieuwd naar je ervaringen van je persoonlijke challenge om 30 dagen niet te liegen.
Succes met alles!
Mooie readersguide!
Ik wacht met spanning op zijn nieuwe boek.
Het mooie van Peterson is dat hij jonge mannen weer hun ware zelf laat vinden en zijn, zonder afkeer van mannelijkheid (iets dat je momenteel veel ziet in de maatschappij).
Recentelijk werd hij door een Nederlandse ‘deskundige’ weggezet als die neofascistische professor, waarmee hij primair Peterson zwaar tekort deed, maar ook het begrip fascisme een nieuwe betekenisloze lading gaf. Het is schokkend om te lezen hoezeer Peterson NIET wordt begrepen en verkeerd geïnterpreteerd door woke links.
Waar ik persoonlijk moeite mee heb is zijn christelijke insteek, maar ik ben dan ook een antitheist.
Maar nogmaals; mooie bespreking.
Nadenkertje:
https://www.emancipator.nl/ruben-hordijk-hoe-jordan-peterson-met-zijn-zelfhulpboodschap-giftige-mannelijkheid-stimuleert/
Bedankt! Wat een plezier om te lezen! Een echte hulp om naast het boek te lezen.
regel 5 XD
Prachtige samenvatting en een heerlijke verwoording van de implicaties van Peterson. Ik ben nu zelf aan het boek bezig.
Wat ik zelf graag doe is na ieder stuk te hebben gelezen, wat zelfreflectie toe te passen. Dit bied mij extra duidelijkheid over de regels. Om diezelfde reden heb ik ook een kijkje genomen naar deze samenvatting.
Bedankt hiervoor!
Toffe content en toffe samenvatting. Iedere keer na een hoofdstuk (of als ik een stuk of hoofdstuk van 12 rules for life las) bekeek ik je samenvatting om te kijken of ik het goed heb begrepen en de juiste dingen eruit heb gehaald of dat er nog ergens verborgen schatten liggen.
Thanks hiervoor!!
Groet,
Jop
Dank je, Jop! Fijn dat je er wat aan hebt!
@ idioot: Dankjewel.
Fantastisch werk om dit zo helder samen te vatten. Wacht vol ongeduld op het vervolg. : )
Zaterdag regel 9! Beloofd.
Hallo,
Heb je ook samenvatting van het laatste 4 regels?
Groetjes Feresh
Hoi Feresh,
Ik ben nu bezig met regel 9. De rest gaat nog wel even duren. Je kan je op de nieuwsbrief abonneren en dan krijg je te horen wanneer ze verschenen zijn.
Groeten,
Floris
Ik wil niet zeuren, maar is er al wat voortgang in gekomen?
Nee, verder dan een draft van hoofdstuk 10 ben ik niet gekomen. Momenteel hebben andere zaken prioriteit, waaronder mijn roman, Youtube-kanaal en scriptie (ik volg heel braaf mijn opgestelde hiërarchie van doelen, dank Peterson). Wellicht dat ik in september verder ga.
Sinds het beruchte interview door Cathy Newman op Channel 4 (gotcha !) volg ik Jordan Peterson op twitter en heb al vele van zijn lectures op Youtube gezien.
Zijn boek 12 rules for life gekocht en daarna toch ook nog de Nederlandse versie om het beter te kunnen doorgronden en begrijpen. Zelfs dat vind ik soms lastig.
Daarom heel veel dank en complimenten Floris voor je heldere toelichting en persoonlijke kanttekeningen. Ik vind het zeer waardevol !
Dag Hella, graag gedaan en bedankt voor je reactie!
Volgens mij is Free Speech niet identiek aan vrijheid van meningsuiting. Daaronder kun je allerlei uitingen vatten, ook ondoordachte, schelden enz..
Free Speech bij Jordan is bedoeld als een middel om steeds aan zaken te mogen twijfelen. Het recht dat je hebt om chaos in je leven te mogen en te moeten onderzoeken. Daarbij wordt het zoekkader altijd bepaald door de 12 leefregels en het recht om als individu door het leven te gaan. Het is vanuit deze opvatting dat hij op zeer beargumenteerde wijst op de rechtse en linkse ideologieën die het individu dwingen om in hun denkkaders te denken.
Veelzeggend is dat een SP kamerlid serieus meent dat Jordan voor het sharia huwelijk is. Ik geniet van de bijdragen van Floris. Ik had eerst het Engelse boek.
Bedankt voor je reactie. Peterson begrijpt grotendeels free speech zoals John Stuart Mill dat deed. Hij noemt zichzelf ook een classical liberal, verwijzende naar de traditie van Mill. Het gaat dus inderdaad om het ultieme recht aan overtuigingen te blijven twijfelen, niet om zomaar alles te kunnen roepen. Het moet gaan om het vinden van waarheid. Zie voor Mills opvattingen over dit onderwerp het volgende artikel van mijn hand: https://deidioot.nl/john-stuart-mill-belang-vrijheid-meningsuiting/
Net 2 video’s van Jordan Peterson gedownload als MP3 om te luister/wandelen in het bos. Nog even snel Pierre Capel’s “Het Emotionele DNA” besteld toen ik als aanbeveling de 12 regels kreeg.
Heel blij met je review en de link naar dit blog. Gelijk geabonneerd op je nieuwsbrief.
Vol blije dankbaarheid nu aan de wandel. Stukje later als gepland, maar het is de vertraging meer dan waard. Dank je wel!
Beste Diny,
bedankt voor je leuke berichtje. Ik luister zelf graag zijn college’s tijdens het afwassen. Het is heerlijk hoe we tegenwoordig lichamelijke activiteit kunnen combineren met het luisteren naar denkers.
Veel wandelplezier!
Floris
Hoofdstuk drie was voor mij een zinvolle reflectie op waar mijn leven naar toe gaat. Al mijn vrienden zijn unieke mensen die allen op hun eigen manier absoluut aanbevelenswaardig zijn, maar keer ik de geest van het hoofdstuk binnenstebuiten, dan rijst de vraag of dat voor mij ook geldt en vooral zal blijven gelden. Ik heb er veel aan gehad.
Dat Peterson in termen van uitersten spreekt is mijns inziens noodzakelijk om zijn punt duidelijk te maken, het aanbrengen van nuance is aan de lezer en vergt aanpassing aan zijn praktijk. Jij buit dit in je slotoverpeinzing perfect uit. Ga zo door, vriend.
Bedankt, M. Ik ga zo door.
Zijn sociale constructies volgens Peterson dan niet inherent aan de natuur? Of ziet hij deze dan als fundamenteel andere dingen? Hij lijkt met het voorbeeld met de kreeft het eerste te impliceren..
Sociale ordeningen komen inderdaad grotendeels voort uit de natuur, het zijn dus volgens hem niet louter sociale constructen. Als het alleen sociale constructen zouden zijn, zouden het slechts afspraken zijn. En denk je dat kreeften met elkaar afspreken dat een zich volvreet en de ander crepeert van de honger? Nee. Volgens hem gaan sociale ordes veel dieper dan dat. Ze hebben o.a. hele diepe biologische oorzaken.
Weliswaar een bevestiging van hoe ik de wereld reeds zag, maar wel een erg mooie verdieping en praktische invulling daarvan. Ik heb het boek besteld.
Lekker, vriend.