Regel 3
Sluit vriendschap met mensen die het beste met je voorhebben
Mini-samenvatting
Waarschijnlijk ken je wel iemand waarvan je veel verwachtte, maar wiens leven een hel is geworden. Ze zijn in een negatieve zelfversterkende spiraal geraakt en sleuren iedereen om zich heen mee naar beneden. Deels wordt dat veroorzaakt doordat ze de verkeerde vrienden hebben. Deels zijn zij zelf die verkeerde vrienden.
Dergelijke losers helpen is niet eenvoudig. Ten eerste, omdat het niet altijd duidelijk is of je de ander werkelijk wilt helpen. Je mag er niet naïef van uitgaan dat je intenties altijd goed zijn. Ten tweede willen ze vaak niet geholpen worden. Ze willen de ander alleen maar deel maken van hun ellende. Dit soort vrienden dien je te lozen wil je zelf niet deel worden van hun misère.
In plaats daarvan dien je volgens Peterson vrienden te worden met mensen die het beste met je voor hebben. Die hun leven verbeteren, voor zichzelf en jou het beste willen. Met hen wil je vrienden worden, zodat jullie elkaar positief kunnen stimuleren.
Op het einde maak ik nog een kanttekening: hoe zit het met alle vrienden die daartussenin zitten? Wiens leven geen hel is maar die het wel best vinden?
Losers: de verkeerde vrienden
Jordan Peterson vertelt hoe hij is opgegroeid in een vreselijk koud dorp in Alberta. Dronkaards sneuvelden ‘s nachts op straat in de winter en de poezen misten delen van hun oren en staarten. Als tiener viel er nauwelijks wat te beleven en iedereen die hoop had op een toekomst wist al vanaf zijn twaalfde dat die weg wilde.
Hij had daar twee jeugdvrienden, van wie je als kind verwachtte dat ze iets van hun leven gingen maken. Ze waren intelligent, grappig en knap, maar hun leven werd een hel. Ze werden cynisch, gingen met verkeerde vrienden om en raakten verslaafd aan alcohol en drugs. Het is een zelfversterkende negatieve spiraal waarvan de precieze volgorde onduidelijk is. Alle factoren werken op elkaar in. Eén van de twee pleegde rond zijn dertigste zelfmoord.
We kennen denk ik allemaal van dit soort mensen. Vol potentie, maar hun leven wordt een en al misère. Peterson vraagt zich af hoe dat heeft kunnen gebeuren:
Was het onvermijdelijk – een gevolg van hun eigen beperkingen, opkomende ziektes en trauma’s uit het verleden? Mensen verschillen immers wezenlijk op manieren die zowel structureel als deterministisch zijn. Mensen verschillen in intelligentie, wat voor een groot deel het vermogen is om te leren en te transformeren. Mensen hebben ook heel verschillende persoonlijkheden. Sommigen zijn actief en anderen passief. Sommigen zijn onrustig, anderen zijn kalm. Tegenover iedere persoon die gedreven is om iets te bereiken staat een ander die lui en gemakzuchtig is.
Eenduidige conclusies kun je niet trekken. Wat je wel kunt constateren is dat dit soort mensen vaak een laag zelfbeeld hebben. Wellicht is dat deels de oorzaak dat ze vrienden om zich heen verzamelen die net zo naar de klote zijn:
Het is deels voorbeschikt. Het is deels onvermogen. Het is deels onwil om er lering uit te trekken? Weigering om er lering uit te trekken? Beredeneerde weigering om er lering uit te trekken?
Een loser helpen: wat zijn je intenties?
Soms word je vrienden met een loser omdat je denkt dat je hem of haar kunt helpen. Volgens Peterson komen zulke gedachtes soms voort uit naïviteit. ‘Het is niet eenvoudig het verschil te zien tussen iemand die werkelijk hulp wilt en nodig heeft en iemand die slechts de willende helper gebruikt.
‘Soms is het geen naïviteit, maar zelfs een narcistische wens waardoor je besluit een loser ‘te helpen’. Als ultiem voorbeeld haalt Peterson Aantekeningen uit het ondergrondse aan, een boek dat iedereen zou moeten lezen, van een van mijn favoriete schrijvers, Fjodor Dostojevski (naar wiens boek de idioot deze website is vernoemd). De hoofdpersoon, een ultiem cynische man, maakt zichzelf wijs zijn leven te hebben verbeterd en fantaseert dat hij een meisje kan redden uit de prostitutie. Ze trapt erin. Nadat hij met haar klaar is, is er werkelijk niets van haar over. Haar laatste greintje hoop is vernietigd.
Misschien is je wens om iemand te helpen dus helemaal niet eerlijk; is het een wens de ander net zo hard mee naar beneden te sleuren. Pas dus op, waarschuwt Peterson.
Volgens Peterson mag je er niet ondoordacht van uitgaan dat je vrienden wordt met een loser vanuit de beste intenties. Wellicht is je motivatie stiekem dat je het fijn vindt dat iemand afhankelijk van je is of kan je jezelf makkelijker als een deugdzaam mens beschouwen naast een loser. Hier is Peterson op zijn scherpst. Op geen enkel moment laat hij de lezer er onbedacht vanuit gaan dat deze al een goed mens is. Dat is te eenvoudig volgens hem. Ga maar gerust van het tegenovergestelde uit, tot je het tegendeel bewezen hebt.
Een loser helpen: ongelofelijk lastig
Wellicht heb je werkelijk goede intenties om iemand te helpen, dan nog. Het is verdraaid lastig. Voordat je iemand gaat helpen dien je erachter te komen waarom iemand in de problemen zit. Aannemen dat het louter komt door diens omstandigheden is te simpel. Bovendien vat je met die gedachte iemand op als een speelbal van de wereld, die er zelf geen enkele invloed op uitoefent. Zo ga je de ander begrijpen als iemand die geen macht kan uitoefenen op de wereld, in het verleden niet, nu niet en in de toekomst niet.
Het is veel waarschijnlijker dat een bepaald persoon juist heeft besloten de weg omhoog niet in te slaan omdat die te veel inspanning kost. Misschien zou je daar zelfs van uit moeten gaan als je met zo’n situatie wordt geconfronteerd. Dat is al te streng, denk je misschien. Je zou gelijk kunnen hebben. Misschien is het een stap te ver. Maar vergeet niet: mislukking is gemakkelijk te begrijpen. Haar bestaan vereist geen nadere toelichting. Op dezelfde manier vereisen angst, haat, verslaving, promiscuïteit, verraad en bedrog geen nadere toelichting. Het is niet het bestaan van misdaad, of het je daaraan overgeven, dat om een toelichting vraagt. Misdaad is gemakkelijk. Mislukken is ook gemakkelijk. Het is gemakkelijker om geen last op je schouders te laden. Het is gemakkelijker om niet na te denken, en niets te doen en je nergens wat van aan te trekken. Het is gemakkelijker om tot morgen uit te stellen wat vandaag moet worden gedaan en de komende maanden en jaren te verstieren door je over te geven aan goedkope pleziertjes vandaag.
Hiermee stelt Peterson niet dat het onmogelijk is om iemand te helpen, maar benadrukt hij de ongelofelijke moeilijkheid. Het ligt er ook aan hoever iemand naar beneden is gedonderd. Het is eenvoudiger iemand uit de berm te trekken dan iemand uit de put te takelen.
Bereidheid om geholpen te worden van de gevallene is in ieder geval nodig. Peterson vertelt dat de rechter soms veroordeelde criminelen verplichtte bij hem langs te komen voor gedragstherapie. Dat werkte niet. Alleen als iemand geholpen wilt worden kan je pas werkelijk een poging doen. Probeer iemand maar eens uit een gat te trekken die dat niet wilt. Haast onvermijdelijk donder je er zelf bij in. Dit soort mensen zullen volgens Peterson:
Zij zullen iemand die net met roken is gestopt een sigaret aanbieden en een alcoholist die probeert te stoppen een biertje. Zij zullen jaloers worden wanneer je slaagt of iets bijzonders presteert. Ze zullen hun handen van je aftrekken en het contact verbreken of je zelfs straffen. Ze zullen je prestatie overtroeven met iets wat zijzelf in het verleden hebben gepresteerd, werkelijk of verzonnen. Misschien proberen ze je te testen, om te zien of je wel zo stevig in je schoenen staat, om te zien of het je menens is. Maar meestal halen ze je door het slijk omdat naast jouw recente vorderingen hun tekortkomingen er nog armetieriger uitzien.
Vrienden die niet geholpen willen worden, die je meesleuren in hun val, dien je daarom volgens Peterson maar te laten gaan. Het enige wat je kunt doen is je eigen leven op orde krijgen en het goede voorbeeld geven.
Peterson eindigt dit deel met een disclaimer:
En niets hiervan is een rechtvaardiging om degenen die werkelijk in nood verkeren in de steek te laten om je benepen blinde ambitie na te jagen, voor het geval dat nog even duidelijk gezegd moet worden.
Wederkerige vriendschap
Peterson schotelt de lezer ten slotte nog een gedachte-experiment voor:
Als je een vriend hebt wiens vriendschap je niet zou aanraden aan je zus, je vader of je zoon, waarom zou je zo’n vriend dan zelf wel willen?
Hier nam ik vijf minuten pauze om deze gedachte te overdenken. Ik raad je aan hetzelfde te doen.
Mijn antwoord was: uit loyaliteit. Maar volgens Peterson is loyaliteit niet een onvoorwaardelijk gegeven:
Vriendschap is een wederzijdse afspraak. Je bent niet moreel verplicht iemand te ondersteunen die de wereld alleen maar slechte diensten bewijst. Integendeel juist. Je zou mensen moeten kiezen die dingen willen verbeteren, niet verslechteren. Het is goed en niet zelfzuchtig om mensen te kiezen die goed voor je zijn.
Peterson zegt dat als je jezelf omringt met mensen die werkelijk het beste voor je willen dat ze goed gedrag zullen stimuleren en het niet zullen pikken als je jezelf verwaarloost. Dit zijn mensen die ook het beste voor zichzelf willen. Ze willen de wereld een beetje beter maken.
Het is volgens hem niet eenvoudig je met succesvolle, positieve mensen te omringen. Nogmaals, succes is volgens hem datgene wat lastig is. Falen is eenvoudig. Maar jezelf omringen met andere mensen die opwaarts gaan is wel de manier om waardevolle wederkerige relaties aan te gaan, waarin je elkaar kunt helpen het leven een beetje beter te maken.
Oftewel, schrijft Peterson tot besluit, ‘Sluit vriendschap met mensen die het beste met je voorhebben.’
Kanttekening: het schemergebied
Hij presenteert het héél zwart-wit, terwijl veel vriendschappen verkeren in het schemergebied. Als je merkt dat een vriend je alleen maar naar beneden trekt, de criminaliteit in bijvoorbeeld, dan is het beter de band te verbreken. Dat is duidelijk. Overigens is dit geen bijster nieuw inzicht – Aristoteles schreef dit vijfentwintighonderd jaar geleden al in de Ethica Nicomachae Boek IX.3.3. Als een vriend zijn geliefde net is overleden dien je hem niet in de steek te laten. Dat is eveneens duidelijk.
Maar hoe zit het met al die vrienden wiens leven niet richting de hel gaat, maar die eveneens niet bereid zijn keihard te werken om hun leven beter te maken? Zijn niet de meeste mensen veel meer zo? Tevreden met de status quo.
Allemaal nieuwe vrienden maken, die het beste met je voorhebben, zal in de praktijk altijd gevolgen hebben voor je huidige vriendschappen. Heel direct, omdat je minder tijd hebt, en minder direct, omdat je verandert.
Die oude vrienden zullen niet willen dat jij te veel verandert. Terecht, denk ik, vanuit hun perspectief. Je bent een vriendschap aangegaan met ze zoals jij toen was. Jij verandert en bent niet meer degene met wie zij vrienden zijn geworden. In die zin verliezen ze een vriend als jij te veel verandert. Je laat ze in de steek.
En waarom doe je dat? Omdat jij je leven niet goed genoeg vindt. En daarmee acht je tegelijkertijd hun leven, of in ieder geval hun vriendschap, niet goed genoeg. Jij wilt meer. Zij zijn niet genoeg.
Dit soort vriendschappen bespreekt Peterson niet. Hij doet net alsof iemand of heel duidelijk slecht voor je is, of heel duidelijk goed, maar over alles wat daar tussen in bungelt spreekt hij niet.
Dat je geen vrienden wilt zijn met zij die je naar beneden sleuren is dus duidelijk, maar al het andere is gecompliceerder dan Peterson ons voorhoudt.
28 reacties
Hallo Floris,
Gaan we de samen vetting van regel 12 nog mee maken.
Het voelt een beetje als het niet af is?
Beste Floris,
Dank voor deze heldere boekbespreking. Het boek van Peterson nodigt uit om vaker in terug te bladeren en daar helpt jouw stuk heel erg bij. Ik kwam via via op jouw site terecht, mooi werk! Ik ben overigens druk bezig om de samengestelde boekenlijst van Jordan Peterson te verslinden.
Ik ben benieuwd naar je ervaringen van je persoonlijke challenge om 30 dagen niet te liegen.
Succes met alles!
Mooie readersguide!
Ik wacht met spanning op zijn nieuwe boek.
Het mooie van Peterson is dat hij jonge mannen weer hun ware zelf laat vinden en zijn, zonder afkeer van mannelijkheid (iets dat je momenteel veel ziet in de maatschappij).
Recentelijk werd hij door een Nederlandse ‘deskundige’ weggezet als die neofascistische professor, waarmee hij primair Peterson zwaar tekort deed, maar ook het begrip fascisme een nieuwe betekenisloze lading gaf. Het is schokkend om te lezen hoezeer Peterson NIET wordt begrepen en verkeerd geïnterpreteerd door woke links.
Waar ik persoonlijk moeite mee heb is zijn christelijke insteek, maar ik ben dan ook een antitheist.
Maar nogmaals; mooie bespreking.
Nadenkertje:
https://www.emancipator.nl/ruben-hordijk-hoe-jordan-peterson-met-zijn-zelfhulpboodschap-giftige-mannelijkheid-stimuleert/
Bedankt! Wat een plezier om te lezen! Een echte hulp om naast het boek te lezen.
regel 5 XD
Prachtige samenvatting en een heerlijke verwoording van de implicaties van Peterson. Ik ben nu zelf aan het boek bezig.
Wat ik zelf graag doe is na ieder stuk te hebben gelezen, wat zelfreflectie toe te passen. Dit bied mij extra duidelijkheid over de regels. Om diezelfde reden heb ik ook een kijkje genomen naar deze samenvatting.
Bedankt hiervoor!
Toffe content en toffe samenvatting. Iedere keer na een hoofdstuk (of als ik een stuk of hoofdstuk van 12 rules for life las) bekeek ik je samenvatting om te kijken of ik het goed heb begrepen en de juiste dingen eruit heb gehaald of dat er nog ergens verborgen schatten liggen.
Thanks hiervoor!!
Groet,
Jop
Dank je, Jop! Fijn dat je er wat aan hebt!
@ idioot: Dankjewel.
Fantastisch werk om dit zo helder samen te vatten. Wacht vol ongeduld op het vervolg. : )
Zaterdag regel 9! Beloofd.
Hallo,
Heb je ook samenvatting van het laatste 4 regels?
Groetjes Feresh
Hoi Feresh,
Ik ben nu bezig met regel 9. De rest gaat nog wel even duren. Je kan je op de nieuwsbrief abonneren en dan krijg je te horen wanneer ze verschenen zijn.
Groeten,
Floris
Ik wil niet zeuren, maar is er al wat voortgang in gekomen?
Nee, verder dan een draft van hoofdstuk 10 ben ik niet gekomen. Momenteel hebben andere zaken prioriteit, waaronder mijn roman, Youtube-kanaal en scriptie (ik volg heel braaf mijn opgestelde hiërarchie van doelen, dank Peterson). Wellicht dat ik in september verder ga.
Sinds het beruchte interview door Cathy Newman op Channel 4 (gotcha !) volg ik Jordan Peterson op twitter en heb al vele van zijn lectures op Youtube gezien.
Zijn boek 12 rules for life gekocht en daarna toch ook nog de Nederlandse versie om het beter te kunnen doorgronden en begrijpen. Zelfs dat vind ik soms lastig.
Daarom heel veel dank en complimenten Floris voor je heldere toelichting en persoonlijke kanttekeningen. Ik vind het zeer waardevol !
Dag Hella, graag gedaan en bedankt voor je reactie!
Volgens mij is Free Speech niet identiek aan vrijheid van meningsuiting. Daaronder kun je allerlei uitingen vatten, ook ondoordachte, schelden enz..
Free Speech bij Jordan is bedoeld als een middel om steeds aan zaken te mogen twijfelen. Het recht dat je hebt om chaos in je leven te mogen en te moeten onderzoeken. Daarbij wordt het zoekkader altijd bepaald door de 12 leefregels en het recht om als individu door het leven te gaan. Het is vanuit deze opvatting dat hij op zeer beargumenteerde wijst op de rechtse en linkse ideologieën die het individu dwingen om in hun denkkaders te denken.
Veelzeggend is dat een SP kamerlid serieus meent dat Jordan voor het sharia huwelijk is. Ik geniet van de bijdragen van Floris. Ik had eerst het Engelse boek.
Bedankt voor je reactie. Peterson begrijpt grotendeels free speech zoals John Stuart Mill dat deed. Hij noemt zichzelf ook een classical liberal, verwijzende naar de traditie van Mill. Het gaat dus inderdaad om het ultieme recht aan overtuigingen te blijven twijfelen, niet om zomaar alles te kunnen roepen. Het moet gaan om het vinden van waarheid. Zie voor Mills opvattingen over dit onderwerp het volgende artikel van mijn hand: https://florisleest.nl/john-stuart-mill-belang-vrijheid-meningsuiting/
Net 2 video’s van Jordan Peterson gedownload als MP3 om te luister/wandelen in het bos. Nog even snel Pierre Capel’s “Het Emotionele DNA” besteld toen ik als aanbeveling de 12 regels kreeg.
Heel blij met je review en de link naar dit blog. Gelijk geabonneerd op je nieuwsbrief.
Vol blije dankbaarheid nu aan de wandel. Stukje later als gepland, maar het is de vertraging meer dan waard. Dank je wel!
Beste Diny,
bedankt voor je leuke berichtje. Ik luister zelf graag zijn college’s tijdens het afwassen. Het is heerlijk hoe we tegenwoordig lichamelijke activiteit kunnen combineren met het luisteren naar denkers.
Veel wandelplezier!
Floris
Hoofdstuk drie was voor mij een zinvolle reflectie op waar mijn leven naar toe gaat. Al mijn vrienden zijn unieke mensen die allen op hun eigen manier absoluut aanbevelenswaardig zijn, maar keer ik de geest van het hoofdstuk binnenstebuiten, dan rijst de vraag of dat voor mij ook geldt en vooral zal blijven gelden. Ik heb er veel aan gehad.
Dat Peterson in termen van uitersten spreekt is mijns inziens noodzakelijk om zijn punt duidelijk te maken, het aanbrengen van nuance is aan de lezer en vergt aanpassing aan zijn praktijk. Jij buit dit in je slotoverpeinzing perfect uit. Ga zo door, vriend.
Bedankt, M. Ik ga zo door.
Zijn sociale constructies volgens Peterson dan niet inherent aan de natuur? Of ziet hij deze dan als fundamenteel andere dingen? Hij lijkt met het voorbeeld met de kreeft het eerste te impliceren..
Sociale ordeningen komen inderdaad grotendeels voort uit de natuur, het zijn dus volgens hem niet louter sociale constructen. Als het alleen sociale constructen zouden zijn, zouden het slechts afspraken zijn. En denk je dat kreeften met elkaar afspreken dat een zich volvreet en de ander crepeert van de honger? Nee. Volgens hem gaan sociale ordes veel dieper dan dat. Ze hebben o.a. hele diepe biologische oorzaken.
Weliswaar een bevestiging van hoe ik de wereld reeds zag, maar wel een erg mooie verdieping en praktische invulling daarvan. Ik heb het boek besteld.
Lekker, vriend.