Een studie filosofie… maar wat kan je daarmee worden?

Ha, jij vraagt je af wat je met een studie filosofie kunt worden. Je bent niet de eerste, en sowieso niet de laatste.

Misschien heb je dit artikel gevonden via mijn website of via Google. Misschien zijn we op een verjaardagsfeestje en heb jij mij deze beruchte vraag gesteld.

Voor jou is dit artikel. Omdat ik te lui ben telkens opnieuw antwoord te geven.

Iets worden
Wat opvalt aan je vraag is dat je er stilzwijgend vanuit gaat dat je na je studie iets wordt. Met ‘iets worden’ bedoel je een specifiek beroep. Dat is niet vreemd, want het doel van veel opleidingen is precies dat: opleiden voor een specifiek beroep.

Bij een MBO-2 timmermanopleiding word je opgeleid tot timmerman en een HBO-opleiding vrijetijdsmanagement leidt je op tot – ik moest het opzoeken – medewerker in de vrijetijdsindustrie. Denk aan festivals, theaters en dergelijke.

Universitaire opleidingen staan verder van de beroepswereld af. Ze leren je allereerst over een vakgebied en welke vaardigheden je nodig hebt om onderzoek in dat vakgebied te doen.

Toch blijven weinig universitaire studenten in die academische wereld hangen. Er is simpelweg te weinig plaats. Neem mijn faculteit Wijsbegeerte. Er werken twintig docenten en een gelijk aantal studenten studeert iedere jaar af. Stel dat een docent een jaar of twintig blijft hangen, dan komt er gemiddeld een plek per jaar beschikbaar voor een vervanger. Succes met het scoren van die baan…

Buiten de academische wereld scharrelen enkelen rond als filosoof. Ze draaien het lezingencircuit, geven cursussen over hoe ‘Spinoza je gelukkig kan maken’ en poepen er iedere twee jaar een essay in boekformaat uit. Een enkeling eindigt zelfs bij een bedrijf als ethicus, en speelt daar het morele kompas. Maar ook voor dit soort type filosofen is slechts beperkt ruimte.

Filosofie als vaardighedenonderwijs
We moeten dus realistisch zijn. Als student filosofie is de kans klein dat je eindigt als beroepsfilosoof. Veeleer beland je in een werkveld waarin namen als Nietzsche en Plato gekke blikken opleveren. Dat roept de vraag op waarom je dan filosofie zou studeren, als je er waarschijnlijk toch weinig mee zult doen.

Het antwoord is tweeledig. Allereerst is het ontzettend tof. De studie filosofie geeft je de mogelijkheid te leren van enkele van de meest intelligente mensen die ooit hebben geleefd. Zij stelden vragen die jij waarschijnlijk ook weleens gesteld hebt, over onderwerpen als de structuur van de werkelijkheid, goed en kwaad en de natuur van de mens. Hun antwoorden zijn echter diepzinniger en beter beargumenteerd dan die van jou.

Geloof me maar, het eerste wat een studie filosofie je leert is dat je helemaal niet zo’n briljante geest bent. Toch is er hoop, na enkele jaren jezelf vol te zuigen met filosofische ideeën zul je ontdekken dat je af en toe originele gedachten begint te krijgen. Daarvoor heb je die basis echter wel nodig. En die basis leren, dat is ontzettend gaaf.

Vergelijk het met natuurkunde. Als je in je eentje de structuren van de werkelijkheid gaat proberen te doorgronden, dan kom je niet ver. Als je echter de theorieën van Newton, Einstein, Von Neumann en andere grootheden kent, kom je wellicht op een bepaald moment op een niveau dat je nieuwigheden in je deelgebied kunt introduceren.

Ten tweede, een studie filosofie leert je drie ongekend waardevolle vaardigheden die in tal van werkvelden van pas zullen komen: denken, lezen en schrijven.

► Denken. Onder niet-filosofen heerst nogal eens het onterechte beeld dat filosofie zweverig zou zijn. Niets is minder waar. Bij filosofie leer je logische redeneerstappen maken, argumenten afbakenen en definiëren. Met wartaal kom je niet weg (behalve als je post-structuralistische filosoof bent en je laat inspireren door Jacques Lacan).

► Lezen. Een studie filosofie dwingt je tot het lezen en doorgronden van een aantal van de allerlastigste teksten die ooit geschreven zijn. Je leert de argumentatielijn ontdekken en hoofd- van bijzaken te scheiden. Goed kunnen lezen geeft een leven lang profijt. Na het lezen van Duitse monsters als Kant en Hegel is het lezen van beleidstukken een eitje.

► Schrijven. Of je later nou krantenartikelen gaat schrijven of af en toe een e-mail beantwoordt, schrijven zal je in je verdere bestaan moeten doen. Helder schrijven, dat wat een student filosofie leert, gaat altijd van pas komen.

Dus, een studie filosofie, wat kan je ermee worden?
Goed, de studie filosofie leidt je niet op voor een specifiek vak. Slechts voor enkelen is een carrière in de filosofie weggelegd. Zij ‘worden’ filosoof. De rest zal met de opgedane vaardigheden ander werk moeten zoeken, bijvoorbeeld bij de overheid of een goed doel, of in de journalistiek.

Dat zal meestal wel goedkomen, want filosofen kunnen denken, schrijven en lezen. Zeg nou zelf, wie wilt er nou niet met iemand met zulke kwaliteiten samenwerken?