Ik hou van vlees, veel vlees. Als er bij ons thuis na de eerste verdeelronde een stukje overbleef, was die altijd voor mij. Iedere zomer gooide ik exorbitante hoeveelheden spareribs, worstjes, biefstukken, speklappen en hamburgers op de barbecue. Niets was mooier dan dat. Het vuur en vlees wakkerde mijn oermens aan. Even voelde ik mij weer helemaal man.
Toch ben ik sinds kort vegetariër. Een deel van mij treurt daar nog iedere dag om. Het is niet dat ik niet eerder met de anti-vlees-argumenten (onnodig lijden & slecht voor het milieu) bekend was, maar ik ben meer en meer tot de overtuiging gekomen dat een filosoof allereerst iemand is die zijn ideeën leeft. Ik kan mijzelf niet langer serieus nemen als ik vlees eet, wetende wat de consequenties zijn.
Maar mijn inner-oerman laat zich niet zomaar beteugelen, dus af en toe, vaak na een maaltijd met vrienden die wel vlees eten, speur ik het internet af naar goede redenen om toch die barbecue van de zomer weer aan te kunnen steken. Ik kwam in samenwerking met Google tot de volgende:
1. Vlees is gruwelijk lekker.
Ik weet het. Andere vegetariërs roepen vaak dat ongekruid vlees geen smaak heeft; zij hebben zelf geen smaak. Maar we hebben het wel over het doden van een levend wezen. En voor wat? Een paar hapjes genot? En zo erg is vleesloos eten ook niet, het dwingt me creatiever te zijn in de keuken.
2. We zijn gemaakt om vlees te eten
Menselijke evolutie en vlees eten gingen hand in hand. Dat kunnen we niet ontkennen. Ons verteringsstelsel heeft de capaciteit om vlees te verwerken en onze voorvaderen overleefden deels dankzij de jacht en het domesticeren van dieren.
Maar dat zegt allemaal niets. Het is een kapitale fout om af te leiden hoe iets zou moeten zijn op basis van hoe het altijd is geweest, daarmee ontkennen we onze vrijheid en ook iedere mogelijkheid tot verbetering. Ik jat ook niet de dochters en vrouwen van mijn buren omdat veel van onze voorvaderen dat graag deden.
3. Vlees eten is beter voor je gezondheid
Dit ligt in het verlengde van het bovenstaande idee, dat we ontwikkeld zijn om vlees te eten en dat het daarom gezonder is om vlees te eten. Waarschijnlijk zal in het ultieme gezonde dieet een (klein) deel vlees zitten.
Toch betekent dat weinig voor mijn concrete bestaan. Ik eet niet perfect en zal dat ook niet doen. Waar het om gaat is of een dieet zonder vlees gezond genoeg kan zijn. Talloze culturen, individuen en onderzoeken bewijzen dat ik prima oud kan worden zonder vlees. Tekorten als ijzer, vitamine B12 en creatine supplementeer ik wel.
(Overigens beweren sommige vegetariërs en met name veganisten dat vleesloos eten per definitie gezonder is. Dat lijkt mij klinkklare onzin. Ongetwijfeld is een uitgebalanceerd veganistisch dieet gezonder is dan een gemiddeld westers, dus omnivorisch dieet, maar dat is simpelweg waar omdat de ene groep bewust bezig is met wat hij eet en de ander niet.)
4. Een slecht dierenleven is beter dan geen leven
Deze heb ik ooit in een dronken discussie met een vegetariër zelf bedacht: dankzij vleeseters leven er miljarden dieren op aarde die anders niet zouden bestaan. Aangenomen dat ze in erbarmelijke omstandigheden opgroeien, resteert nog altijd de vraag of een dergelijk slecht leven te verkiezen valt boven niet bestaan.
Hier valt geen eenvoudig antwoord op te geven. Per boerderij zou ik wellicht tot een ander inzicht komen, afhankelijk van hoe slecht/goed te omstandigheden werkelijk zijn. Dit brengt mij naar het volgende argument.
5. Je kunt ook een ethische vleeseter zijn
Degenen die deze positie dragen onderkennen vaak een deel van de afschuwelijkheden van de moderne bio-industrie: de beperkte ruimte waarin de dieren leven; de rassen die extreem zijn doorgefokt, waardoor bijvoorbeeld kippen zo dik worden dat ze niet meer kunnen staan; antibiotica dat door het voer wordt gemengd en zo via je bord in je bloedsomloop terecht komt; etc. Grofweg menen deze ethische vleeseters dat dieren beter moeten leven.
De oplossing zouden biologische boerderijen zijn waar dieren in een ‘natuurlijkere omgeving’ kunnen leven, de ruimte hebben om te spelen, goed voedsel krijgen en de tijd hebben om volwassen te worden. Ze krijgen als ze op leeftijd zijn eerst een verdoving en merken het niet eens dat ze worden gedood. Zo’n plaatje klinkt ideaal, utopisch haast; op zo’n boerderij zou ik ook wel willen werken. Een deel van het vlees wordt al zo geproduceerd, maar nog lang niet alles. In de tussentijd protesteren deze voorvechters van dierenwelzijn tegen de plofkip. Ze roepen bijvoorbeeld supermarkten op om te schakelen naar de ‘Kip van morgen’.
Er kleeft echter een desastreus nadeel aan deze positie. Biologische dieren zijn veel, veel slechter voor het milieu. Nog meer regenwouden moeten gesloopt worden voor soja- en maisvelden voor deze langzamer groeiende dieren, wat ook rechtstreeks naar mijn mond zou kunnen gaan. Vrijwel iedere verbetering in dierenwelzijn gaat ten koste van de efficiëntie en daarmee het milieu. Bovendien is er lang niet genoeg ruimte op de wereld om iedereen van biologisch voedsel te voorzien, ook daarom is biologisch vlees geen redelijk alternatief, geen werkelijke oplossing.
De enige positie die overblijft is om helemaal geen vlees te eten, maar misschien zie ik wat over het hoofd. Mijn innerlijke oermens hoopt van wel en hoort het graag, want wat zou een ribje op de barbecue van de zomer lekker zijn.
5 reacties
Hi Floris,
Het meest ideale dieet zou minder vlees zijn en vooral veel lokale groenten, fruit, graan etc. Dan heb je daadwerkelijk de minste milieubelasting. Alles wat verwerkt moet worden kost energie, tijd en moeite.
Daarbij zou het niet goed zijn als iedereen zou stoppen met vlees eten omdat deze dieren zich zo snel voorplanten dat er geen ruimte voor ons meer zou zijn. Dat is trouwens geen reden om wel vlees te eten, want we zijn nu deze aantallen in stand aan het houden, door te fokken en vet te mesten. Stoppen we met de industrie en accepteren we dat er niet altijd vlees is, dan zijn we daadwerkelijk beter op weg.
Maar dit komt bijna overeen met je verhaal over Diogenes, minder comfort, en vooral minder vanzelfsprekend.
Groetjes!
Dag Marlijn,
Eens met het eerste. Het tweede begrijp ik niet. Je denkt toch niet dat als we massaal stoppen met vlees eten onze steden binnen enkele maanden overwoekert worden met plagen van kippen, varkens, en dergelijke? Ziektes zullen daar snel genoeg een einde aan maken.
Inderdaad: minder comfort. Dat is de boodschap.
Joe,
Floris
Door geen vlees te eten bewijs je de aarde een grote dienst. Je bent dan niet meer medeplichtig aan het kwellen en doden van dieren waarvan veel niet eens het daglicht zien. Je vermindert de vervuiling van de lucht en het water. In jouw naam worden er geen bossen gekapt om veevoer te verbouwen.
Leven zonder vlees en vis kan en de dingen die je “mist” kun je oplossen door gevarieerd en matig te eten.
Mooie overdenkingen en hele mooie keuze om geen vlees meer te eten. Met de onderstaande overdenking is het dan ook zeker niet mijn intentie om jou weer aan het vlees te krijgen!
Eigenlijk gaat punt 5 niet over “het vlees” maar over de milieubelasting die maakt dat de geschetste ethische afweging niet de juiste kan zijn. Veel vegetariërs kiezen in plaats van vlees voor vleesvervangers, vaak tofu dat wordt gemaakt van …
Ik heb geleerd, geen idee of het waar is maar het klinkt in ieder geval aannemelijk, dat (bijvoorbeeld) een koe met zijn spijsvertering iets kan wat wij niet kunnen; gras omzetten naar melk (zuivel) en vlees (zichzelf).
Met alleen gras van het weiland (en water uit de sloot) zal dat niet zo efficiënt geschieden als in de bio-industrie met soja, mais, kraanwater, krachtvoer, antibiotica, enzovoorts. Maar het feit blijft dat wij met gras als voedsel, kijkende naar onze spijsvertering, niets kunnen en met zuivel en vlees wel.
Geen idee of dat een reden is om een barbecue aan te steken, maar gras op een barbecue doet het in ieder geval erg slecht. Groentes doen het trouwens wel erg goed op een barbecue en smaken heerlijk.
Als iemand vegetariër is omwille van het veroorzaakte dierenleed, dan doe ik daar mijn petje voor af. Als iemand vegetariër is omwille van het milieu, dan doe ik daar ook mijn petje voor af. Maar ik zou daar graag eens een uitwerking van willen zien. Want ik vraag mij af of de milieubelasting van vleesvervangers daadwerkelijk minder is.
Persoonlijk heb ik vooralsnog de keuze gemaakt om veel minder vlees (en zuivel) te consumeren en als dan alleen met “drie sterren”, biologisch en bij voorkeur uit de buurt.
Met vriendelijke groet,
Peter Lechner
Beste Peter,
Heel erg bedankt voor je bericht. Ik zie het nu pas!
Gras doet het inderdaad slecht in onze maag. Maar je kunt je afvragen waarom er uberhaubt zoveel gras is/nodig is. Zonder koeien om te grazen kunnen er zate andere dingen met dat land gebeuren.
Over de milieubelasting: hier een onderzoekje van 10 jaar geleden waarin quorn met varkensvlees wordt vergeleken: http://www.rug.nl/research/portal/files/14634299/EES-2007-28TJoepRaats.pdf
Maar dat vind ik zelf niet heel interessant. Ik eet quorn ook niet. Wel veel bonen, linzen, etc.
Inmiddels eet ik trouwens wel weer af en toe vlees/vis. Nu ongeveer een a twee dagen per week, en dan vooral op de BBQ. Ik merkte dat ik zonder vlees me lichamelijk erg zwak voelde en ook mensen in mijn omgeving merkten dit op.
Het gaat denk ik vooral ook om een deel bewustzijn, en niet zozeer om een absolute keuze om nooit meer vlees te eten (Hoe anders dacht ik daar twee maanden geleden over). Veel minder eten scheelt ook al een heleboel.
Vriendelijke groetjes,
Floris