Smartphoneloze privilege

Vorige week zat ik elleboog tegen elleboog bij het sprekersdiner van Tegenlicht Meetup. Thema: Metaverse. Voor me, naast me, onbekenden. Lichamen. Handen. Monden. Ze spraken over Big Tech, NFT’s, techno-determinisme en crypto’s.

Iemand vroeg waarom ik er was. Ik zei dat ik uitgenodigd was omdat ik geen smartphone heb. Ik legde mijn Nokia op tafel en zei dat ze hem wel mochten aanraken. Dat had ik een vriend zien doen met de eerste iPhone op de middelbare school.

Toen kwam de vraag, die ene, altijd terugkerende vraag: ‘dit vraagt vast iedereen, maar hoe is dat nou, geen smartphone hebben?’

Het eerste besef. Honderdmaal had ik die vraag beantwoord. In levende lijve. Maar die honderdmaal waren voor de pandemie. Sindsdien waren het mailtjes, Zoomgesprekken, comments onder mijn video’s.

Een uur later zat ik op het podium. Nogmaals de vraag hoe het leven is zonder smartphone. Ik zei iets. Daarna vroeg de gespreksleider of het niet hebben van een smartphone een privilege is.

Ik erkende dit en zei dat mijn keuze niet voor iedereen weggelegd was. Zo bleef het gesprek hangen op het domein van de individu. Een eigen keuze, de omgang met de techniek.

Shit.

Later, toen ik weer in de zaal zat, schoot me na een opmerking van een van de andere sprekers te binnen dat ik het grotere, belangrijkere punt, volledig gemist had (zoals het altijd gaat bij dit soort optredens – de koe was reeds verdronken).

Het tweede besef. Een goed decennium geleden was die schoolvriends iPhone een curiositeit. Iedereen wilde hem vasthouden. Nu heeft mijn Nokia die status bereikt.

Het smartphonevirus heeft ons besmet, overgenomen, digitale zombies gemaakt. Wat begon als een spannende nieuwsgierigheid, een leuke mogelijkheid, een luxeproduct voor mensen met te veel geld, is nu een verstikkende noodzaak die ieder domein van ons leven heeft geïnfecteerd. Overleg met collega’s. Mailtjes. Familie-appgroepen. Foto’s delen. Feestjes regelen (het mag weer!). Schoolreisjes plannen. Eten bestellen. Bankzaken. QR-code’s. Nieuws en ander entertainment.

Jezelf ontsmetten, smartphoneloos leven, het kan, absoluut, voor sommigen onder ons. Het is een privilege. Ik beken het – ik ben het nieuwe luxepaardje. Maar als dat inzicht ons iets kan vertellen, dan moet het ons waarschuwen over de dwang en snelheid van nieuwe technologieën. Hoe is onze relaties – tot onszelf, elkaar en de wereld – fundamenteel veranderen.

Het derde besef. De metaverse. We leven er al.

Instappen is makkelijker dan uitstappen.

Heb je gehoord over die man die leeft zonder internet?

Nee, ik ook niet.

Een VR-brilletje, iemand?