de pot verwijt de ketel, dat zij zwart ziet
Een man deelt met veel vrouwen het bed en noemen we, afhankelijk van onze leeftijd, een player, vleier of een casanova. Andere mannen willen hem zijn; vrouw willen hem hebben. Een vrouw deelt met velen het bed en we noemen haar een slet, sloerie of snol. Mannen nemen haar uit verveling; vrouwen willen niet als haar bekend staan.
Ik overdrijf wellicht, maar een dergelijk beeld over de hoeveelheid seksuele partners bestaat nog steeds. Dit is niet nieuws. Sterker nog, het idee dat de vrouw kieskeurig moet zijn is eeuwenoud. Maar niet iedereen was het hier altijd mee eens. Neem nou Montaigne.
Michel de Montaigne (1533 – 1592) was een Franse filosoof, politicus en schrijver en wordt gezien als grondvader van het essay, letterlijk vertaald probeersel of proeve. In zijn Essays (Frans online), hier in de vertaling van Frank de Graaff, bespreekt hij allerlei morele, politieke, psychologisch en filosofische vragen. Zoals de dood, postrijden, duimen, dronkenschap, gedrochtelijke kinderen, vriendschap, kannibalen, boeken en ook de relaties tussen mannen en vrouwen.
Het beeld dat mannen heel veel anders zijn dan vrouwen verwerpt Montaigne. Hij ziet vooral overeenkomsten, zoals op het gebied van seksuele behoeften:
De Goden, zegt Plato, hebben ons van een ongehoorzaam en heerszuchtig lichaamsdeel voorzien, dat als een wild geworden dier alles aan het geweld van zijn begeerte probeert te onderwerpen. Evenzo hebben ze de vrouwen een gulzig en vraatzuchtig beest gegeven, dat, als men hem niet op tijd te eten geeft, geen uitstel verdraagt, buiten zichzelf raakt, zijn woede in hun lichaam blaast, de kanalen blokkeert, de ademhaling belemmert en duizend soorten kwaad veroorzaakt, tot hij het product van ons aller begeerte opgezogen en daarmee de bodem van hun baarmoeder rijkelijk besprekend en beplant heeft.
Toch constateert hij dat dat vrouwen geacht worden hun benen, en vooral hun mond, te houden. En dat terwijl mannen vol trots aan al hun vrienden hun laatste ‘veroveringen’, al dat niet verzonnen, vertellen. En als een vrouw haar ‘boekje te buiten gaat’, dan staat iedereen klaar om over haar te oordelen.
Montaigne wijst ons op dit oneerlijke verschil:
In zijn republiek roept Plato beide geslachten in gelijke mate op tot deelname aan alle wetenschappen, oefeningen, ambten en andere taken, zowel in vredes- als in oorlogstijd, en de filosoof Antithenes ontkende ieder onderscheid tussen hun deugd en de onze.
Het is veel gemakkelijker de ene sekse te beschuldigen dan de andere vrij te pleiten. Het is zoals men zegt: de pot verwijt de ketel, dat zij zwart ziet.
Het zijn volgens Montaigne mannen die vervolgens onterecht van een vrouw verwachten dat zij kieskeurig is, maar tegelijkertijd begeerlijk. Ze moet aantrekkelijk zijn, mannen opwinden; maar mag hier vervolgens niets mee doen.
Hierdoor komt de vrouw in een spagaat:
Van hen verlangen wij daarentegen dat zij gezond, energiek, goed in vorm en weldoorvoed zijn, en bovendien nog kuis, dat wil zeggen heet en koud tegelijk.
Vroeger had de vrouwelijke kuisheid wellicht een evolutionaire functie: een vrouw moest – met een beetje pech/geluk – negen maanden het gevolg van een seksuele escapade dragen. Een man kan de volgende dag zijn zaad alweer in een andere vrouw deponeren, en dag erop weer een andere. Voor de vrouw zou het belangrijk zijn geweest selectief te zijn en de beste man te kiezen voor haar kinderen; en voor man om achter alle vrouwen aan te jagen, hij kon ze immers allemaal bezwangeren. Nu anticonceptie de norm is geworden is dit laatste verschil tussen de man en de vrouw ook verdwenen.
Moeten we dus stoppen met losbandige vrouwen uit te schelden voor een slet, terwijl we een man voor dezelfde daad complimenteren met player? Ja, zou Montaigne volmondig antwoorden.
Toch geeft Montaigne geen vrijbrief om zomaar voor iedere wildvreemde de kleren uit te trekken. Een bepaalde mate van kieskeurigheid is wenselijk. Al is het maar om aantrekkelijker te zijn, immers:
De waarde van een overwinning wordt afgemeten naar de moeilijkheid ervan.
Maar dat geldt dan uiteraard ook voor de man.
En ben je een vrouw en vind je het onzin dat een man over dit onderwerp schrijft? Montaigne zou je zomaar gelijk geven:
De vrouwen hebben niet geheel ongelijk wanneer ze de leefregels die in de samenleving ingevoerd zijn, niet accepteren, aangezien het de mannen zijn die deze buiten hen om hebben opgesteld.
Sla de essays van Montaigne af en toe eens open en geniet van zijn uitvoerige bespreking die ons nu vaak nog wat kunnen leren, zoals wat hij zegt over boeken. Lees daarnaast Lucretius die mannen advies geeft over vrouwen versieren en hoerenlopen, en vul deze leeservaring aan met Plato’s opmerkelijke mythe over de liefde.
